Bản tin Dược lâm sàng: Giảm mẫn cảm Carboplatin, số 04.2019

Tác giả: Phan Quỳnh Lan, Đỗ Thanh Hải

Ngày phát hành: 27/7/2016

1. Ca lâm sàng:

• Người bệnh nữ, 37 tuổi, K cổ tử cung, bắt đầu hóa xạ trị đồng thời với cisplatin 40mg/m2 hàng tuần (Tổng 50mg/500ml NaCl 0,9% truyền trong 2 giờ). Ở chu kỳ 2, sau khoảng 3 ngày, xuất hiện đi ngoài 3-4 lần/ngày, mẩn ngứa nhẹ.Ở chu kỳ 3, sau truyền hóa chất 60 phút, xuất hiện mày đay toàn thân, nổi mẩn đỏ, ngứa từ mặt, lan xuống vùng cổ, ngực, bụng, có nổi cục rải rác; không phù mắt, mặt, không khó thở; mạch, huyết áp ổn định.

1.1 Chẩn đoán: Mày đay cấp toàn thân do cisplatin 

• Sau điều trị bằng corticoid, antihistamine, người bệnh ổn định, đỡ ngứa, đỡ đỏ mặt, sáng hôm sau, hết mẩn ngứa, hết ban.

• Sau hội chẩn giữa chuyên khoa ung bướu, dị ứng miễn dịch và dược lâm sàng, người bệnh được chuyển phác đồ từ cisplatin sang carboplatin (Hoạt chất cùng nhóm platinum) đồng thời làm test da với carboplatin ở chu kỳ 4: Test lẩy da âm tính; test trong da dương tính với carboplatin nồng độ 1:10 và 1:1. Người bệnh được giảm mẫn cảm theo phác đồ 16 bước trong 7 giờ theo dõi liên tục, được mô tả chi tiết theo bảng dưới đây:

1.2. Kết quả:

•  Người bệnh dung nạp tốt ở nồng độ 1mg/ml, tốc độ 80ml/h. Trong suốt thời gian truyền và sau truyền ở chu kỳ 4, người bệnh không có biểu hiện mẩn ngứa hay đỏ da. Sau đó, người bệnh tiếp tục truyền chu kỳ 5 và 6, truyền theo 12 bước trong khoảng thời gian 6 giờ. Người bệnh hoàn thành 6 chu kỳ hóa trị theo kế hoạch và không ghi nhận thêm bất kỳ tác dụng không mong muốn nào khác. 

2. Phản ứng quá mẫn với nhóm thuốc platinum

• Các tác nhân hóa trị nhóm platinum như cisplatin và carboplatin có vai trò quan trọng trong điều trị ung thư, bao gồm ung thư cổ tử cung. Tỷ lệ phản ứng quá mẫn của nhóm thuốc này khá cao (10-27%) và tăng lên khi dùng lặp lại (Thường xảy ra sau 4-6 chu kỳ). Các triệu chứng quá mẫn có thể rất khác nhau như phát ban da, đỏ bừng mặt, khó thở, hạ huyết áp và sốc phản vệ, thậm chí là tử vong [1]. Cách tiếp cận để giải quyết quá mẫn bao gồm giảm tốc độ truyền, thêm thuốc dự phòng, đổi thuốc, test da, và đặc biệt là giảm mẫn cảm. Mặc dù, tỷ lệ phản ứng chéo giữa các thuốc nhóm platinum chưa được chỉ rõ; giảm mẫn cảm carboplatin đã được chứng minh thành công trong các trường hợp quá mẫn với hóa chất nhóm platinum, giúp ngăn chặn các phản ứng đe dọa tính mạng và hoàn thành hóa trị theo kế hoạch [1,2].

3. Khái niệm giảm mẫn cảm với thuốc

• Giảm mẫn cảm với thuốc là phương pháp tạo ra tình trạng dung nạp tạm thời, trong vòng vài giờ đến vài ngày, với thuốc trước đó gây ra phản ứng quá mẫn; bằng cách tăng dần liều sau mỗi khoảng thời gian ngắn, đến khi tích lũy đủ tổng liều (Trong 4-8 giờ) và dung nạp tốt [3,4]. Khác với giảm mẫn cảm với dị nguyên đặc hiệu, giảm mẫn cảm với thuốc chỉ tạo ra tình trạng dung nạp tạm thời, chỉ có thể được duy trì bằng cách sử dụng thuốc liên tục. Do đó, đối với hóa trị liệu, có khoảng đưa thuốc từ 1-4 tuần, quy trình phải được lặp lại mỗi chu kỳ [3].

4. Tiến hành test da và giảm mẫn cảm

• Test lẩy da được thực hiện trên người bệnh nghi ngờ dị ứng, dễ thực hiện và tương đối an toàn, có độ đặc hiệu cao nhưng độ nhạy thấp hơn so với test trong da. Test trong da được chỉ định khi test lẩy da âm tính. Nồng độ thuốc hoặc dị nguyên làm test trong da thường pha loãng hơn test lẩy 10 đến 100 lần.
• Trước khi bắt đầu giảm mẫn cảm, người bệnh nên trong tình trạng lâm sàng ổn định. Việc sử dụng corticoid và kháng histamin trước giảm mẫn cảm không được khuyến cáo do có thể che dấu triệu chứng sớm của phản ứng quá mẫn. Với người bệnh cụ thể này, carboplatin là thuốc điều trị ung thư nên corticoid và kháng histamin vẫn nên sử dụng, để làm giảm nguy cơ gây tác dụng không mong muốn như phản ứng quá mẫn, nôn, buồn nôn, …

=> Đây trường hợp đầu tiên tại Vinmec giảm mẫn cảm thành công với thuốc độc tế bào.

Tài liệu tham khảo:

1. Takase, N., Matsumoto, K., Onoe, T., Kitao, A., Tanioka, M., Kikukawa, Y., Negoro, S. (2014). “ 4-step 4-h carboplatin desensitization protocol for patients with gynecological malignancies showing platinum hypersensitivity: a retrospective study”. International Journal of Clinical Oncology”, 20(3), 566–573.
2. Makrilia, N., Syrigou, E., Kaklamanos, I., Manolopoulos, L., & Saif, M. W. (2010). “ Hypersensitivity Reactions Associated with Platinum Antineoplastic Agents: A Systematic Review”. Metal-Based Drugs, 2010, 1–11. 
3. Cernadas, J. R., Brockow, K., Romano, A., Aberer, W., Torres, M. J., Bircher, A. (2010). “ General considerations on rapid desensitization for drug hypersensitivity – a consensus statement”. Allergy, 65(11), 1357–1366.
4. Castells, M. C. “Hypersensitivity to antineoplastic agents”. Curr Pharm Des. 2008
5. Chyh-Woei Lee et al. “Carboplatin hypersensitivity: a 6-h 12-step protocol effective in 35 desensitizations in patients with gynecological malignancies and mast cell/IgE-mediated reactions”. Gynecologic Oncology 95 (2004) 370–376.

Bản quyền và thương hiệu: Thông tin và hình ảnh trên website thuộc quyền sở hữu của Vinmec. Việc sao chép, sử dụng phải được Vinmec chấp thuận trước bằng văn bản.

Miễn trừ trách nhiệm: Tất cả những tư liệu được cung cấp trên website này đều mang tính tham khảo. Do đó, nội dung và hình ảnh sẽ được thay đổi, cập nhật và cải tiến thường xuyên mà không phải thông báo trước. Vinmec không bảo đảm về độ chính xác cũng như sự hoàn thiện về thông tin. Chúng tôi không chịu trách nhiệm pháp lý cho những thiệt hại xuất hiện trực tiếp hay gián tiếp từ việc sử dụng hoặc hành động dựa theo những thông tin trên hoặc một số thông tin xuất hiện trên website này. Vinmec không chịu trách nhiệm pháp lý về những sai sót, lỗi chính tả… do nhập liệu cùng với những sự cố khách quan khác như: Nhiễm virus, hành vi phá hoại, ác ý… xảy ra trên website này cũng như các website liên kết, nếu có.

Đường link liên kết: Vinmec sẽ không chịu trách nhiệm hay có nghĩa vụ pháp lý dưới bất kỳ hình thức nào về nội dung của những website không thuộc Vinmec được liên kết với website www.vinmec.com, bao gồm các sản phẩm, dịch vụ và những mặt hàng khác được giới thiệu thông qua những website đó

0