Tác giả: Phan Quỳnh Lan, Đỗ Thanh Hải

Ngày phát hành: 27/07/2016

1. Nội dung

• Hóa chất điều trị ung thư là những thuốc có khoảng điều trị hẹp và nhiều tác dụng không mong muốn. Số lượng thuốc được kê đơn cho bệnh nhân ung thư thường nhiều, bao gồm hóa chất điều trị, thuốc dự phòng tác dụng không mong muốn (Ví dụ như dự phòng nôn, buồn nôn, dự phòng phản ứng quá mẫn, dự phòng tiêu chảy…), thuốc điều trị bệnh lý mắc kèm khác, do đó nguy cơ xảy ra tương tác thuốc trên bệnh nhân ung thư điều trị hóa chất khá lớn .  
• Dựa trên mức độ nghiêm trọng và tần suất gặp thực tế trên lâm sàng, Bộ phận Dược lâm sàng xin gửi thông tin tóm tắt về 5 cặp tương tác mức độ nghiêm trọng và những khuyến cáo để quản lý tương tác nhằm giảm tác dụng có hại trên người bệnh trong bảng sau: 

2. Thông tin chi tiết về cơ chế tương tác, các báo cáo ghi nhận trong y văn của các cặp tương tác trên được trình bày cụ thể dưới đây:

2.1. Methotrexat và thuốc chống viêm nhóm NSAIDS (Aspirin, Indomethacin, Ibuprofen…) 

• Các thuốc nhóm NSAIDS ức chế tổng hợp Prostaglandin E2 làm giảm tưới máu thận, cạnh tranh bài tiết với methotrexat ở ống thận, đồng thời NSAIDS làm tăng nguy cơ suy giảm chức năng thận, do đó làm tăng nồng độ methotrexate trong máu dẫn đến tăng nguy cơ gặp tác dụng không mong muốn và độc tính thuốc. Indomethacin và aspirin đã được báo cáo làm tăng nồng độ methotrexate lên 140%. Trường hợp bệnh nhân sau khi dùng liều cao methotrexate 7.5g/m2 gặp độc tính trên thận khi dùng cùng ibuprofen cũng đã được ghi nhận. Các trường hợp dùng liều thấp methotrexate trong bệnh lý viêm khớp dạng thấp chưa ghi nhận sự cố khi dùng đồng thời với các NSAIDS theo hướng dẫn điều trị 

2.2. Methotrexat và kháng sinh cotrimoxazole (Trimethoprim/Sulfamethoxazole) 

• Trimethoprim và methotrexate cạnh tranh liên kết với protein huyết tương và bài tiết qua ống thận. Khi dùng đồng thời với kháng sinh cotrimoxazole, ngay cả với liều methotrexate rất nhỏ làm tăng nồng độ methotrexate lên đến 60%, tăng nguy cơ độc tính trên huyết học Trường hợp bệnh nhân nhập viện do chảy máu trầm trọng tại lưng, đùi, ngực sau khi dùng đồng thời methotrexate và cotrimoxazole 5 ngày đã được ghi nhận chế độ liều thấp (80mg trimethoprim/ngày) để dự phòng viêm phổi trên bệnh nhân suy giảm miễn dịch ít ghi nhận ảnh hưởng đến bệnh nhân hơn so với liều cao (Liều điều trị)  

2.3. Warfarin và một số hóa chất ung thư (Gemcitabin,Paclitaxel, Cisplastin, Carboplatin, Etoposide) 

• Mặc dù cơ chế chưa được chứng minh rõ ràng, một số giả thuyết cho rằng Gemcitabin, Paclitaxel, Cisplastin, Carboplatin, Etoposide đẩy warfarin ra khỏi liên kết với protein huyết tương, làm giảm chuyển hóa của thuốc, do đó làm tăng tác dụng của Warfarin, tăng nguy cơ chảy máu. Một vài báo cáo ghi nhận sau khi bắt đầu sử dụng Carboplatin, Gemcitabine, Etoposide, chỉ số INR của bệnh nhân tăng lên tới 8 – 12 dù đang được duy trì ổn định trước đó  

2.4. Thuốc chống nấm nhóm azole và một số hóa chất ung thư (Vincristine, Vinblastine, Vinorelbin,Cyclophosphamide) 

• Các azole chống nấm ức chế CYP3A4 là enzyme chuyển hóa nhiều hóa chất ung thư như Vincristine, Vinblastine, Vinorelbin, Cyclophosphamide dẫn đến tăng nồng độ thuốc trong máu, tăng độc tính của thuốc, đặc biệt là độc tính trên thần kinh và cơ. Trong đó, Itraconazole, Coriconazole, Ketoconazole ức chế CYP3A4 mạnh, Fluconazole ức chế mức độ trung bình. Tỷ lệ yếu cơ, dị cảm trên bệnh nhân tăng từ 6% lên 29% khi sử dụng đồng thời itraconazole đã được báo cáo trên 140 bệnh nhân .

2.5. 5- FU Flourouracil, Capecitabin và multivitamin 

• 5- FU, Capecitabine ức chế enzyme tổng hợp Thymidine. Acid folic làm thuốc gắn ổn định với enzyme, tăng tác dụng dược lý, tăng độc tính của Capecitabine, 5-FU như thiếu máu, chảy máu, tổn thương thần kinh, tiêu chảy, nôn. Một bệnh nhân nữ gặp loét miệng trầm trọng, tiêu chảy ra máu, chảy máu âm đạo khi dùng đồng thời 5FU và chế phẩm bổ sung vitamin chứa 5mg Acid folic/ ngày đã được báo cáo  

Tài liệu tham khảo 

• Drugs.com – Drug interaction checker 
• Lexicomp – Drug interaction 
• Micromedex solution – Drug interaction 
• Stockley interaction 9 
• https://www.medscape.com/viewarticle/540883

Bản quyền và thương hiệu: Thông tin và hình ảnh trên website thuộc quyền sở hữu của Vinmec. Việc sao chép, sử dụng phải được Vinmec chấp thuận trước bằng văn bản.

Miễn trừ trách nhiệm: Tất cả những tư liệu được cung cấp trên website này đều mang tính tham khảo. Do đó, nội dung và hình ảnh sẽ được thay đổi, cập nhật và cải tiến thường xuyên mà không phải thông báo trước. Vinmec không bảo đảm về độ chính xác cũng như sự hoàn thiện về thông tin. Chúng tôi không chịu trách nhiệm pháp lý cho những thiệt hại xuất hiện trực tiếp hay gián tiếp từ việc sử dụng hoặc hành động dựa theo những thông tin trên hoặc một số thông tin xuất hiện trên website này. Vinmec không chịu trách nhiệm pháp lý về những sai sót, lỗi chính tả… do nhập liệu cùng với những sự cố khách quan khác như: Nhiễm virus, hành vi phá hoại, ác ý… xảy ra trên website này cũng như các website liên kết, nếu có.

Đường link liên kết: Vinmec sẽ không chịu trách nhiệm hay có nghĩa vụ pháp lý dưới bất kỳ hình thức nào về nội dung của những website không thuộc Vinmec được liên kết với website www.vinmec.com, bao gồm các sản phẩm, dịch vụ và những mặt hàng khác được giới thiệu thông qua những website đó. 

0