Bản tin Dược lâm sàng: An toàn thuốc trong sử dụng kháng sinh nhóm Quinolon, số 07.2019

Tác giả: Phan Quỳnh Lan, Đỗ Thanh Hải

Ngày phát hành: 27/7/2016

1. Cảnh báo về phản ứng có hại của kháng sinh Quinolon 

• Quinolon là nhóm kháng sinh được sử dụng rộng rãi với các hoạt chất thường dùng tại Bệnh viện ĐKQT Vinmec bao gồm: Ciprofloxacin (Ciprobay®, Scanax®), levofloxacin (Tavanic® ), moxifloxacin (Avelox®). Phổ tác dụng của kháng sinh Quinolon khá rộng, trên trực khuẩn hiếu khí Gram âm đường ruột (Escherichia coli, Klebsiella spp, Proteus spp) cũng như nhiều vi khuẩn gây nhiễm khuẩn đường hô hấp thường gặp như: Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae, Moraxella catarrhalis, hay các vi khuẩn nội bào (Legionella spp, Mycoplasma spp, Chlamydia pneumoniae) [1].  
• Tuy nhiên kháng sinh nhóm quinolon có nguy cơ gây các phản ứng có hại (ADR) nghiêm trọng và có thể không phục hồi. Trong 10 năm gần đây, Cục quản lý Dược phẩm và Thực phẩm Hoa Kỳ (FDA) đã liên tục đưa ra cảnh báo về các phản ứng có hại có thể gây tàn tật khi sử dụng nhóm kháng sinh này, bao gồm [2], [3], [4]: 

• • 7/2008: Tăng nguy cơ viêm gân, đứt gân. 
  • 8/2013: Nguy cơ tổn thương thần kinh ngoại biên có thể không hồi phục. 
  • 10/2018: Nguy cơ gây hạ đường huyết nghiêm trọng, dẫn đến các biến chứng trên thần kinh trung ương (Kể cả hôn mê). 
  • 12/2018: Tăng nguy cơ bóc tách/vỡ động mạch chủ, dẫn đến biến chứng xuất huyết nghiêm trọng, thậm chí tử vong.  

2. Khuyến cáo về chỉ định của kháng sinh Quinolon  

• Dựa trên những khuyến cáo an toàn từ Ủy ban chuyên trách PRAC và CHMP (*), tháng 3/2019, Cơ quan Quản lý Dược phẩm Châu Âu đã ngừng giấy phép lưu hành của một số kháng sinh quinolon (Flumequine, acid nalidixic,…) và cũng như hạn chế chỉ định của các kháng sinh fluoroquinolon còn lại, cụ thể như sau [5]: 

* Không ưu tiên sử dụng thuốc fluoroquinolon trong các trường hợp: 

• • Điều trị nhiễm trùng không nghiêm trọng hoặc có thể tự khỏi (Ví dụ: Viêm họng, viêm amidan, viêm phế quản cấp tính).  
  • Dự phòng tiêu chảy khi đi du lịch hoặc dự phòng tái phát nhiễm trùng đường tiết niệu dưới. 
  • Điều trị nhiễm trùng không do vi khuẩn (Ví dụ viêm tuyến tiền liệt không do vi khuẩn). 
  • Điều trị nhiễm trùng nhẹ đến trung bình, trừ khi không sử dụng được các kháng sinh khác an toàn hơn.  
  • Điều trị những bệnh nhân có tiền sử gặp tác dụng bất lợi nghiêm trọng với một kháng sinh nhóm quinolon. 

> Nhóm thuốc này cần được chỉ định “thận trọng” với bệnh nhân cao tuổi, bệnh nhân có bệnh thận, bệnh nhân ghép tạng hoặc những bệnh nhân đang sử dụng corticoid đường toàn thân do làm tăng nguy cơ viêm gân và đứt gân. 

> Theo chương trình quản lý sử dụng kháng sinh – BV ĐKQT Vinmec, kháng sinh quinolon thuộc danh mục nhóm” kháng sinh cần hạn chế mức độ trung bình của bệnh viện”.

Chú thích 

• (*) PRAC: Ủy ban Cảnh giác Dược Châu Âu  
•  CHMP: Ủy ban Dược phẩm Châu Âu quản lý thuốc sử dụng trên người  

Tài liệu tham khảo 

•  Addin en.reflist 

1. Uptodate: Fluoroquinolones (Truy cập ngày 15/07/2019) 
2. FDA, Fluoroquinolone Antibiotics: FDA Requires Labeling Changes Due to Low Blood Sugar Levels and  Mental Health Side Effects. October 2018. 
3. FDA, FDA Drug Safety Communication: FDA requires label changes to warn of risk for possibly permanent nerve damage from antibacterial fluoroquinolone drugs taken by mouth or by injection. August 2013.
4. FDA, FDA warns about increased risk of ruptures or tears in the aorta blood vessel with fluoroquinolone  antibiotics in certain patients. December 2018. 
5. EMA, Fluoroquinolone and quinolone antibiotics: PRAC recommends new restrictions on use following review of disabling and potentially long-lasting side effects. October 2018.

Bản quyền và thương hiệu: Thông tin và hình ảnh trên website thuộc quyền sở hữu của Vinmec. Việc sao chép, sử dụng phải được Vinmec chấp thuận trước bằng văn bản.

Miễn trừ trách nhiệm: Tất cả những tư liệu được cung cấp trên website này đều mang tính tham khảo. Do đó, nội dung và hình ảnh sẽ được thay đổi, cập nhật và cải tiến thường xuyên mà không phải thông báo trước. Vinmec không bảo đảm về độ chính xác cũng như sự hoàn thiện về thông tin. Chúng tôi không chịu trách nhiệm pháp lý cho những thiệt hại xuất hiện trực tiếp hay gián tiếp từ việc sử dụng hoặc hành động dựa theo những thông tin trên hoặc một số thông tin xuất hiện trên website này. Vinmec không chịu trách nhiệm pháp lý về những sai sót, lỗi chính tả… do nhập liệu cùng với những sự cố khách quan khác như: Nhiễm virus, hành vi phá hoại, ác ý… xảy ra trên website này cũng như các website liên kết, nếu có.

Đường link liên kết: Vinmec sẽ không chịu trách nhiệm hay có nghĩa vụ pháp lý dưới bất kỳ hình thức nào về nội dung của những website không thuộc Vinmec được liên kết với website www.vinmec.com, bao gồm các sản phẩm, dịch vụ và những mặt hàng khác được giới thiệu thông qua những website đó

0