Bệnh cơ tim giãn nở: nguyên nhân, triệu chứng, điều trị, cách phòng tránh

1. Nguyên nhân gây ra bệnh cơ tim giãn nở

Bệnh cơ tim giãn nở có nhiều nguyên nhân khác nhau, nhưng những nguyên nhân chính bao gồm:

1.1  Yếu tố di truyền: Di truyền chiếm khoảng 25 – 50% số ca mắc bệnh cơ tim giãn nở. Vai trò của yếu tố di truyền được chứng minh bằng những nghiên cứu đã ghi nhận mối liên hệ giữa bệnh cơ tim giãn nở và tính chất gia đình. Những người bị bệnh cơ tim giãn nở do di truyền từ bố mẹ thường có tỷ lệ cao của HLA-DR4 và alen HLA-DQA1 0501. Ngoài ra, một số bệnh lý khác cũng đã được ghi nhận trước đó, chẳng hạn như:

–        Tăng huyết áp: Áp lực mạch máu cao kéo dài có thể dẫn đến căng thẳng và giãn nở các cơ bên trong tim.

–        Bệnh van tim: Nếu van tim không hoạt động đúng cách, nó có thể gây ra quá trình giãn nở cơ tim.

–        Bệnh van chủng ngực: Một số bệnh về van chủng ngực cũng có thể dẫn đến bệnh cơ tim giãn nở.

–        Bệnh động mạch vành: Tắc nghẽn mạch máu dẫn đến thiếu máu và tổn thương cơ tim có thể dẫn đến giãn nở cơ tim.

–        Bệnh viêm cơ tim: Một số bệnh viêm cơ tim có thể gây ra tác động lâu dài đến cơ tim và gây giãn nở.

–        Tiểu đường: Tiểu đường có thể làm tăng nguy cơ bệnh cơ tim giãn nở.

–        Béo phì: Béo phì là một trong những nguyên nhân chính gây ra bệnh cơ tim giãn nở.

–        Thừa muối: Thừa muối trong cơ thể cũng có thể gây ra bệnh cơ tim giãn nở.

1.2  Các tác nhân độc hại: Các tác nhân độc hại có thể gây ra các bệnh lý cơ tim, bao gồm:

–        Lạm dụng rượu, đặc biệt là khi kết hợp với chế độ ăn uống kém, có thể dẫn đến các bệnh lý cơ tim.

–        Một số kim loại độc như coban, chì, thủy ngân,…

–        Một số loại thuốc (như cocain và amphetamin) và một số loại thuốc sử dụng trong hóa trị liệu ung thư (doxorubicin và daunorubicin).

–        Lạm dụng cocain cũng có thể gây ra các vấn đề liên quan đến cơ tim.

1.3  Một số nguyên nhân khác, bao gồm:

– Mang thai: Bệnh cơ tim giãn có thể xảy ra ở giai đoạn cuối của thai kỳ hoặc vài tuần hoặc vài tháng sau sinh.

– Thiếu vitamin B1 (thiamin).

– Bệnh cơ tim giãn không chỉ xảy ra ở một độ tuổi nhất định, mà có thể ảnh hưởng đến mọi lứa tuổi. Tuy nhiên, những đối tượng có nguy cơ mắc bệnh cao bao gồm nam giới trong độ tuổi từ 20 đến 50 tuổi, những người có tiền sử gia đình về bệnh cơ tim giãn và những người từng trải qua tổn thương cơ tim do đau tim.

2. Triệu chứng gây ra bệnh cơ tim giãn nở

Bệnh cơ tim giãn có thể không gây ra triệu chứng rõ ràng ở giai đoạn đầu, và cuộc sống hàng ngày của người bệnh không bị ảnh hưởng nhiều. Tuy nhiên, một số bệnh nhân có thể gặp các triệu chứng về loạn nhịp tim và suy tim như sau:

–        Mệt mỏi và suy giảm sức lực.

–        Khó thở sau khi vận động hoặc trong thời gian dài.

–        Đau ngực hoặc khó chịu trong vùng ngực.

–        Sự tích tụ chất lỏng trong cơ thể, gây sưng đau các khớp hoặc chân, phù tử cung và phù chân.

–        Nhịp tim không đều hoặc nhanh hơn bình thường.

–        Chóng mặt hoặc ngất.

3. Điều trị bệnh cơ tim giãn nở

Việc điều trị bệnh cơ tim giãn nở tùy thuộc vào mức độ nặng và nguyên nhân gây ra. Các phương pháp điều trị thông thường bao gồm:

–        Điều trị bằng thuốc: Trong một số trường hợp, điều trị bằng thuốc có thể làm chậm tiến triển bệnh và thậm chí có thể giúp cải thiện tình trạng tim. Các nhóm thuốc được sử dụng để điều trị suy tim có thể bao gồm:

•       Nhóm thuốc chẹn beta: Đây là một nhóm thuốc phổ biến và được sử dụng rộng rãi. Các thuốc chẹn beta giao cảm giúp giảm nhu cầu sử dụng oxy của cơ tim, ức chế hoạt động co mạch của hệ giao cảm, giảm độc tính của catecholamin đối với tế bào cơ tim và giảm nguy cơ tử vong do rối loạn nhịp thất.
•       Verapamil: Đây là một thuốc chẹn kênh canxi được sử dụng để ngăn chặn cơn đau thắt ngực và kiểm soát nhịp tim nhanh. Tuy nhiên, hiện nay ít được sử dụng.
•       Nhóm thuốc ức chế men chuyển Angiotensin (ACE): Nhóm thuốc này giúp giảm hậu gánh và tái cấu trúc tế bào cơ tim.
•       Nhóm thuốc lợi tiểu: Nhóm thuốc này giúp giảm giữ nước và giảm tiền gánh cho tim.
•       Thuốc chống đông máu cũng có thể được sử dụng để điều trị chống huyết khối.

–        Điều trị phẫu thuật: có thể được áp dụng cho bệnh nhân cơ tim giãn kháng trị nội khoa. Trong đó, ghép tim là một phương pháp hiệu quả nhất và được cân nhắc đối với những bệnh nhân tiến triển bệnh. Tỷ lệ sống sót của bệnh nhân sau phẫu thuật ghép tim là rất cao, khoảng 90% trong vòng 1 năm và hơn 50% sống sót hơn 20 năm.

Phẫu thuật tạm thời: có thể được thực hiện để cắt bỏ đoạn lớn cơ thất phì đại và thay van 2 lá. Tuy nhiên, phương pháp này chỉ cải thiện triệu chứng tạm thời và không thay đổi bản chất của bệnh.

 + Việc đặt máy tạo nhịp là cần thiết đối với những bệnh nhân có rối loạn nhịp chậm.

  + Cấy ghép tế bào gốc cơ tim là một phương pháp triển vọng trong điều trị bệnh cơ tim, tuy nhiên, nó vẫn cần được nghiên cứu kỹ hơn và ít được áp dụng trong thực tiễn lâm sàng.

–        Thay đổi lối sống: Điều chỉnh chế độ ăn uống, tập thể dục và giảm cân.

–        Quản lý cân nặng: Giảm cân nếu cần thiết và duy trì một cân nặng lành mạnh để giảm tải công việc cho cơ tim.

–        Hạn chế natri: Giảm lượng muối trong khẩu phần ăn hàng ngày để giảm tình trạng xưng, chống đau ngực và giảm áp lực trên tim.

–        Hạn chế chất kích thích: Tránh sử dụng chất kích thích như thuốc lá, cà phê, rượu và chất kích thích khác có thể gây căng thẳng cho cơ tim.

–        Điều chỉnh nhu cầu chất lượng giấc ngủ: Đảm bảo có đủ giấc ngủ đủ và chất lượng để hỗ trợ chức năng tim.

4. Cách phòng tránh bệnh cơ tim giãn nở

Cách phòng tránh bệnh cơ tim giãn nở bao gồm:

–        Giảm cân.

–        Tập thể dục đều đặn.

–        Hạn chế ăn thức ăn có nhiều muối.

–        Hạn chế uống thuốc lá và rượu.

–        Điều chỉnh chế độ ăn uống, bao gồm ăn nhiều rau củ quả và thực phẩm giàu chất xơ.

–        Kiểm soát huyết áp và đường huyết.

–        Kiểm tra sức khỏe định kỳ và thực hiện các xét nghiệm cần thiết để phát hiện bệnh cơ tim giãn nở sớm.

–        Tránh stress và giảm áp lực trong cuộc sống.

–        Thực hiện các biện pháp phòng ngừa bệnh tim mạch khác như kiểm soát cholesterol và triglyceride trong máu.

Tài liệu tham khảo:

–   Butrous H, Hummel SL. Heart Failure in Older Adults. Can J Cardiol. 2016 Sep;32(9):1140-7.

–   Malik A, Brito D, Vaqar S, et al. Congestive Heart Failure. [Updated 2022 Nov 7]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing.

–    Bài giảng tim mạch – Trường Đại học Kĩ thuật Y Dược Đà Nẵng

0