Bản tin Dược lâm sàng: Tương tác thuốc cần tránh trong điều trị đái tháo đường, số 07.2016

Ngày xuất bản: 05/06/2022

Bệnh nhân đái tháo đường thường có nhiều bệnh mắc kèm và sử dụng đồng thời nhiều loại thuốc khác nhau. Đồng nghĩa là họ sẽ phải đối mặt với nhiều yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả điều trị như khả năng tuân thủ điều trị, tác dụng không mong muốn và tương tác thuốc… Việc lựa chọn phối hợp thuốc để đơn giản hóa trong cách dùng, hạn chế các phản ứng bất lợi và tránh được tương tác thuốc, đảm bảo hiệu quả điều trị vẫn luôn là vấn đề quan trọng trong công tác kê đơn.

Gần đây, nhóm tác giả Marcus May và Christoph Schindler ở đại học Y Hancover mới tổng hợp và phân tích dữ liệu từ hơn 80 nghiên cứu và bài báo của châu Âu và Hoa Kỳ từ năm 1974 – 2015 về tương tác dược động học và dược lực học của thuốc điều trị đái tháo đường. Dưới đây là một số kết quả tổng hợp và phân tích của nhóm tác giá được đăng trên tạp chí Theurapeutic Advances in Endocrinology and Metabolism tháng 4/2016:

Nhóm thuốc và thuốc điều trị đái tháo đường có tại Vinmec	Các thuốc có tương tác	Cơ chế	Hậu quả	Xử trí
Nhóm Sulfonylurea (SU) – Glibenclamide (Glucovance ) – Glimepiride (Amaryl ) – Gliclazide (Diamicron )	Fluconazole, miconazole, fibrates, kháng H2, chloramphenicol	Ức chế CYP2C9	Tăng nguy cơ hạ đường huyết	– Giảm liều SU – Kiểm soát đường huyết chặt chẽ
	Clarithromycin, verapamil Ức chế men chuyển	Ức chế P-glycoprotein and hệ enzyme CYP	Tăng nguy cơ hạ đường huyết	– Giảm liều SU – Kiểm soát đường huyết chặt chẽ
	Rượu	Ức chế tổng hợp glucose	Hạ đường huyết kéo dài	Tránh uống rượu
	Antacid	Tăng pH dạ dày	Tăng nguy cơ hạ đường huyết	Uống SU trước antacid ít nhất 1h
	Ức chế DPP-4, đồng vận GLP1	Hiệp đồng tác dụng	Tăng nguy cơ hạ đường huyết	Giảm liều SU
	Rifampicin	Cảm ứng CYP2C9 and P-glycoprotein	Giảm hiệu quả của thuốc, tăng đường huyết	– Tăng liều SU – Kiểm soát đường huyết
	Chẹn β không chọn lọc	Ức chế thụ thể β2 ở tụy	Giảm hiệu quả của thuốc, tăng đường huyết	Kiểm soát đường huyết
Metformin (Komboglyze, Glucovance, Glucophage, Janumet, Galvus Met)	Cimetidine, cephalexin	Ức chế bài xuất ở thận	Tăng nồng độ thuốc trong huyết tương, tăng tác dụng không mong muốn (ADR)	– Giảm liều metformin – Kiểm soát đường huyết
	Kháng cholinergic (Atropine, Versicare , Trihex)	Tăng hấp thu thuốc	Tăng nồng độ thuốc trong huyết tương, tăng ADR	– Giảm liều metformin – Kiểm soát đường huyết
	Thuốc cản quang chứa iod	Tăng nguy cơ độc thận của thuốc cản quang	Tăng nồng độ thuốc trong huyết tương, tăng ADR	Chống chỉ định dùng metformin 48h trước và sau khi dùng thuốc cản quang
Ức chế DPP-4 – Sitagliptin (Januvia , Janumet) – Vildagliptin (Galvus Met) – Saxagliptin (Komboglyze) – Linagliptin (Trajenta)	Ketoconazole, diltiazem, clarithromycin	Ức chế CYP3A4 (mới ghi nhận được ở ca dùng saxagliptin)	Tăng nồng độ thuốc trong huyết tương, tăng ADR	Kiểm soát đường huyết và ADR chặt chẽ
	Rifampicin	Cảm ứng of CYP3A4 and P-glycoprotein (mới ghi nhận được ở ca dùng saxagliptin)	Giảm hiệu quả của thuốc, tăng đường huyết	– Tăng liều thuốc đái tháo đường – Kiểm soát đường huyết
	Ức chế men chuyển	Hiệp đồng tác dụng trên bradykinin	Tăng nguy cơ phù mạch	Chú ý khi dùng đồng thời

Đánh giá chung:
– Các thuốc nhóm sulfonylurea bị ảnh hưởng bởi những tương tác của hệ thống enzyme chuyển hóa thuốc ở gan
– Độc tính của metformin biểu hiện gián tiếp qua thận
– Các thuốc ức chế DPP-4 ít chịu ảnh hưởng bởi hệ thống enzyme gan hơn các nhóm khác
Nguồn: May M., Schindler C. , “Clinically and pharmacologically relevant interactions of antidiabetic drugs”, Therapeutic Advances in Endocrinology and Metabolism, 4/2016