Một số chế độ ăn cải thiện nồng độ lipid huyết thanh 

1. Tổng quan về chế độ ăn cải thiện nồng độ lipid huyết thanh

Đối với tất cả các bệnh nhân được chỉ định kiểm soát nồng độ lipid, điều chỉnh chế độ ăn uống như một phần của phác đồ điều trị ban đầu. Các điều chỉnh bổ sung về lối sống, bao gồm giảm cân và tập thể dục, cũng là những thành phần quan trọng của phương pháp tiếp cận toàn diện ban đầu để kiểm soát nồng độ lipid. 

Đối với những bệnh nhân bị rối loạn lipid máu, cho dù họ đang điều trị bằng thuốc hạ lipid máu hay không, khuyến khích tuân thủ một trong những chế độ ăn uống chung sau đây được biết là giúp cải thiện nồng độ lipid huyết thanh:

• Chế độ ăn Địa Trung Hải
• Chế độ ăn kiêng để ngăn chặn tăng huyết áp (DASH)
• Chế độ ăn chay (hoặc hạn chế thịt khác)
• Chế độ ăn ít carbohydrate
• Tránh chất béo chuyển hóa

Những thay đổi chế độ ăn uống như vậy, đặc biệt ở những bệnh nhân có chế độ ăn cơ bản kém, có thể cải thiện LDL-C lên tới 17 đến 29%. Nhiều chế độ ăn có thể cải thiện nồng độ lipid có thêm lợi ích sức khỏe, bao gồm giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch, giảm huyết áp và cân nặng.

Trước khi đề xuất một chế độ ăn hoặc một mô hình ăn cụ thể, cần đánh giá các bệnh đi kèm, sở thích ăn uống và các yêu cầu điều chỉnh nồng độ lipid của một cá nhân. Cụ thể, cần xem xét các phân số lipid tuần hoàn cụ thể tăng (ví dụ: cholesterol LDL và/hoặc triglycerid) hoặc giảm (ví dụ: HDL-C). Như ví dụ:

• Đối với những người có cholesterol LDL cao, nên giảm chất béo bão hòa và tổng lượng calo nạp vào.
• Đối với những người bị tăng triglycerid máu đơn độc, nên áp dụng chế độ ăn ít carbohydrate với tổng lượng calo nạp vào giảm.
• Đối với bệnh nhân thừa cân, tăng triglycerid và/hoặc HDL-C thấp, bệnh nhân tiền đái tháo đường và bệnh gan nhiễm mỡ, nên áp dụng chế độ ăn Địa Trung Hải.

Hơn nữa, các cá nhân có các bệnh đi kèm cụ thể (ví dụ, đái tháo đường và tăng huyết áp) có thể cần hạn chế một số chất dinh dưỡng đa lượng và/hoặc khoáng chất (ví dụ, các loại carbohydrate có chỉ số glycemic cao và natri); những người bị dị ứng có thể cần tránh một số loại thực phẩm; và một số người có thể cần tuân theo chế độ ăn hạn chế thịt do sở thích cá nhân hoặc lý do tôn giáo. Ngoài ra, nên cân nhắc chế độ dùng thuốc của bệnh nhân trước khi bắt đầu bất kỳ thay đổi chế độ ăn uống nào (ví dụ, có thể cần thay đổi chế độ hạ đường huyết ở bệnh nhân đái tháo đường sau khi bắt đầu chế độ ăn ít carbohydrate). Không có chế độ ăn kiêng nào phù hợp với tất cả mọi người.

2. Chế độ ăn Địa Trung Hải 

Không có chế độ ăn Địa Trung Hải duy nhất, nhưng chế độ ăn như vậy thường có nhiều trái cây, rau, ngũ cốc nguyên hạt, đậu, quả hạch và hạt và bao gồm dầu ô liu như một nguồn chất béo quan trọng; thường có một lượng cá, thịt gia cầm và  một lượng từ thấp đến trung bình các sản phẩm từ sữa và có rất ít thịt đỏ.

Theo chế độ ăn Địa Trung Hải có thể dẫn đến giảm tổng lượng cholesterol. 

Theo chế độ ăn Địa Trung Hải cũng có thể cải thiện mức triglycerid, đặc biệt ở những người mắc bệnh đái tháo đường týp 2.

Mặc dù chế độ ăn Địa Trung Hải dường như làm giảm nguy cơ mắc các biến cố tim mạch, nhưng vẫn chưa chắc chắn liệu lợi ích về tim mạch của chế độ ăn Địa Trung Hải có phải do tác dụng lipid của nó hay không. 

3. Chế độ ăn DASH (Dietary Approaches to Stop Hypertension)

Chế độ ăn kiêng DASH giàu trái cây và rau quả, nhiều chất xơ, có một lượng trung bình các sản phẩm từ sữa ít hoặc không béo, ít protein động vật, ít chất béo bão hòa và chứa nhiều nguồn protein thực vật bao gồm các loại đậu và hạt 

Tuân thủ chế độ ăn kiêng DASH có thể cải thiện nồng độ lipid huyết thanh, mặc dù kết quả có thể thay đổi tùy theo bệnh lý kèm theo. 

Một trong những thành phần quan trọng của mô hình chế độ ăn kiêng DASH là hạn chế chất béo bão hòa, có thể đạt được thông qua việc giảm tần suất tiêu thụ thịt đỏ và thịt chế biến, cũng như thịt lợn, thịt cừu và dừa, cọ, dầu hạt cọ có hàm lượng bão hòa cao. 

4. Chế độ ăn chay (và các chế độ ăn hạn chế thịt tương tự) 

Ngoài chế độ ăn chay (chế độ ăn kiêng chỉ loại trừ thịt động vật), còn có nhiều biến thể khác của chế độ ăn kiêng thịt (ví dụ: thuần chay, ăn chay trứng, ăn chay có sữa, ăn chay có sữa ) có thể cải thiện hồ sơ lipid huyết thanh. 

Một mô hình ăn chay sửa đổi bao gồm việc bổ sung bốn loại thực phẩm làm giảm cholesterol (chất béo chiết xuất tự nhiên từ thực vật, chất xơ hòa tan, các loại hạt và protein đậu nành) có thể có tác dụng lớn hơn đối với những người bị tăng lipid máu. 

5. Chế độ ăn ít carbohydrate 

Chế độ ăn ít carbohydrate khác nhau về số lượng và loại carbohydrate mà chúng chứa, nhưng nói chung, chế độ ăn như vậy được giới hạn ở mức ít hơn 130 g/ngày carbohydrate (dưới 60 g/ngày được coi là rất chế độ ăn ít carbohydrate

Chế độ ăn ít carbohydrate có thể có tác dụng có lợi đối với lipid huyết thanh, mặc dù tác dụng này có thể một phần là do giảm cân. 

6. Chế độ ăn ít axit béo chuyển hóa 

Axit béo chuyển hóa (chất béo chuyển hóa) là một loại chất béo không bão hòa được tạo ra do quá trình hydro hóa công nghiệp các chất béo không bão hòa đa tự nhiên. Mặc dù một số chất béo chuyển hóa có tự nhiên trong thực phẩm có nguồn gốc động vật, nhưng phần lớn chất béo chuyển hóa trong chế độ ăn uống đến từ thực phẩm chế biến sẵn, chẳng hạn như bánh ngọt, bánh quy, thực phẩm chiên chế biến sẵn trên thị trường và một số loại bơ thực vật. Thay thế axit béo chuyển hóa trong chế độ ăn uống bằng axit béo không bão hòa đa cis làm giảm cholesterol toàn phần, LDL-C, triglycerid và apolipoprotein B (apo B) và tăng HDL-C 

7. Tổng kết

Đối với tất cả những người được chỉ định kiểm soát lipid, nên điều chỉnh chế độ ăn uống như một phần của liệu pháp điều trị ban đầu hơn là không thay đổi chế độ ăn uống. Nhiều mô hình ăn có thể cải thiện chất béo có thêm lợi ích sức khỏe, bao gồm giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch, giảm huyết áp và cân nặng. Các điều chỉnh bổ sung về lối sống, bao gồm giảm cân và tập thể dục, cũng là những thành phần của phương pháp tiếp cận toàn diện ban đầu để quản lý lipid. 

Đối với những bệnh nhân bị rối loạn lipid máu, cho dù họ có đang điều trị bằng thuốc hạ lipid máu đồng thời hay không, khuyến khích tuân thủ một trong những chế độ ăn uống chung sau đây được biết là giúp cải thiện lipid huyết thanh:

• Chế độ ăn Địa Trung Hải
• Chế độ ăn DASH: Dietary Approaches to Stop Hypertension
• Chế độ ăn chay (hoặc các chế độ ăn hạn chế thịt khác)
• Chế độ ăn ít carbohydrate
• Chế độ ăn ít béo chuyển hóa

0