MỚI

Kích thích buồng trứng từ lý thuyết đến thực hành

Ngày xuất bản: 01/12/2022

Tác giả: Vương Thị Ngọc Lan – Đại học Y Dược TPHCM

Khái niệm và phạm vi trình bày

  • Kích thích buồng trứng (KTBT): kích thích sự phát triển đa noãn.
  • Phạm vi trình bày: 
    • Sinh lý chức năng buồng trứng liên quan đến KTBT.
    • Kích thích buồng trứng trong quy trình các kỹ thuật hỗ trợ sinh sản.
    • Đối tượng phụ nữ không có hội chứng buồng trứng đa nang.

Nội dung trình bày

  1. Dự trữ buồng trứng & đáp ứng buồng trứng.
  2. Sinh lý sự phát triển nang noãn – Nguyên lý KTBT.
  3. Sinh lý trưởng thành noãn
  4. Đặc điểm nội tiết pha hoàng thể.

Dự trữ buồng trứng liên quan với tuổi người phụ nữ

Khả năng thụ thai theo tuổi và dự trữ buồng trứng

Tác động của tuổi trên kết quả IVF

“ Follicle output ratio” (FORT)

Số noãn phù hợp khi kích thích buồng trứng

Dự đoán đáp ứng buồng trứng

  • AFC, AMH đơn độc: tin cậy trong dự đoán đáp ứng buồng trứng kém hay nhiều
  • FSH cơ bản đơn độc: Không đủ tin cậy dự đoán đáp ứng buồng trứng kém hay nhiều
  • Estradiol cơ bản, progesterone cơ bản không khuyến cáo thực hiện trong dự đoán đáp ứng buồng trứng.

Những điều cần nhớ

  1. Dự trữ buồng trứng giảm dần theo tuổi.
  2. Khả năng thụ thai lý tưởng của người phụ nữ là 20 – 30 tuổi.
  3. Khả năng có thai giảm và chấm dứt từ trước khi có rối loạn kinh nguyệt tiền mãn kinh và mãn kinh.
  4. Khả năng có thai của IVF giảm nhiều sau 35 tuổi.
  5. FORT: Không thể kích thích nang noãn không hiện diện trong BT.
  1. Không nên trì hoãn có thai sau lập gia đình.
  2. Hiện tượng hành kinh không tương ứng với khả năng có thai.
  3. Điều trị IVF cần được thực hiện sớm khi có chỉ định.
  4. Xem xét thực hiện bảo tồn khả năng sinh sản khi chưa quyết định lập gia đình/mang thai hay trong các trường hợp cần điều trị bệnh mạn tính kéo dài, trước điều trị ung thư.
  5. Không tăng liều quá cao trong trường hợp DTBT kém.

Sinh lý phát triển nang noãn

  • Giả thuyết 1: Một đợt chiêu mộ nang noãn duy nhất trong chu kỳ 
  • Điều hòa khởi động sự phát triển nang noãn nguyên thủy đến giai đoạn tiền hốc nhỏ

Ức chế

Kích thích

PL3K pathway:

  • AMH   ↓
  • PTEN
  • FOXO3
  • RPs6

mTORC

Figure 3 Mechanisms underlying activation of quiescent folticles. A summary of some of the components of the PI3K pathway that have been implicated in maintaining health of the primordial pool (black bar) and either suppressing (orange bar) or activating (green arrow) the initiationinitaion of growth. These details have been gathered through knockout mouse models (see Reddy et al., 2010 for review).

Tổng hợp hormone sinh dục tại buồng trứng 

Hệ thống 2 tế bào – 2 gonadotropingonadotrophins

Điều hòa sự phát triển nang noãn

Điều hòa sự phát triển nang noãn

AMH – Điều hòa sự phát triển nang noãn

AMH ức chế:

  • Tăng trưởng của tế bào hạt qua trung gian FSH
  • Sự phát triển nang noãn
  • Quá trình thơm hóa

Thay đổi chế tiết inhibin và FSH ở tuổi tiền mãn kinh

Những điều cần nhớ

  1. Các sự kiện trong chu trình phát triển nang noãn: Chiêu mộ (ban đầu, thứ cấp); chọn lọc; vượt trội; thoái hóa; trưởng thành
  2. Nang noãn phát triển: kích thước và tổng hợp hormone sinh dục
  3. Điều hòa sự phát triển nang noãn đưa đến phóng noãn đơn noãn
  • Trục hạ đồi – tuyến yên – buồng trứng
  • Điều hòa nội tại buồng trứng
  1. AMH là biomarker nội tại BT về DTBT
  1. Nguyên lý KTBT:
  • Dùng FSH
  • Tăng chiêu mộ; vượt qua chọn lọc vượt trội; giảm thoái hóa
  • Chuẩn bị NMTC với EstrogenEstradiol được tổng hợp từ nang noãn phát triển
  1. Quá trình phát triển nang noãn và tổng hợp hormone sinh dục tại BT: vai trò FSH và LH
  2. Phác đồ KTBT: phối hợp GnRHant/GnRHa để ngăn ngừa đỉnh LH sớm do feedback dương của estradiol 
  3. Tác động đỉnh LH sớm: gây tăng progesterone sớm, di dời cửa sổ làm tổ của phôi.
  4. AMH: test khảo sát dự trữ buồng trứng

Nguyên lý KTBT:

  • Ngưỡng FSH: Giá trị nồng độ FSH mà trên giá trị đó, nang noãn phát triển.
  • Cửa sổ FSH: Thời gian nồng độ FSH ở trên ngưỡng.
  • Nguyên lý KTBT: Nâng nồng độ FSH trên ngưỡng (tăng chiêu mộ) và kéo dài cửa sổ FSH (vượt qua chọn lọc, vượt trội và giảm thoái hóa).
  1. b) Giả thuyết 2: Nhiều đợt “sóng” chiêu mộ nang noãn trong chu kỳ

Một đợt chiêu mộ &

Nhiều đợt “sóng” chiêu mộ nang noãn trong chu kỳ

                                                            Giả thuyết 1                                      Giả thuyết 2

2 đợt sóng nang noãn: 68% phụ nữ, IOI 27 ngày W1: KPN, pha HT sớm, W2: PN, pha NN sớm

3 đợt sóng nang noãn: 32% phụ nữ, IOI 29 ngày W1: KPN, pha HT sớm, W2: KPN, giữa – cuối pha HT, W3: PN, đầu – giữa pha NN

Những điều cần nhớ

  1. Giả thuyết mới được chứng minh: có nhiều đợt “sóng” chiêu mộ nang noãn trong 1 chu kỳ.
  2. Đa số phụ nữ có 2 đợt “sóng” NN (1 đầu pha HT và 1 đầu pha NN).
  1. KTBT “kép”: đối với phụ nữ giám đáp ứng kém với KTBT hay giảm DTBT.
  2. Random start: có thể bắt đầu KTBT ở bất kỳ thời điểm nào do có nhiều “sóng” nang noãn khác nhau trong cùng chu kỳ kinh nguyệt.
  3. Thời gian giữa 3 chu kỳ KTBT: không cần nghỉ dài do có nhiều đợt “sóng” nang noãn trong cùng chu kỳ.

Sinh lý trưởng thành noãn

Khởi động trưởng thành noãn

Những điều cần nhớ

  1. Nang noãn giai đoạn trưởng thành vẫn chứa noãn giai đoạn GV.
  2. Quá trình sinh noãn có 2 block:
  • Block 1: Noãn GV (tiền kì giảm phân I).
  • Block 2: Noãn MII (trung kì giảm phân II).
  1. Điều kiện cần để noãn thoát block:
  • Block 1: Đỉnh LH.
  • Block 2: Thụ tinh với tinh trùng.
  1. Đáp ứng trưởng thành noãn phụ thuộc vào kích thước nang noãn chứa nó (nang trưởng thành có thụ thể với LH trên tế bào hạt).
  1. Phác đồ KTBT cần tạo đỉnh LH.
  2. Hai cách tạo đỉnh LH:
  • hCG ngoại sinh: T½ 33 giờ.
  • GnRHHnRH đồng vận: T½ 20 phút, dùng cho trường hợp nguy cơ QKBT.
  1. Khởi động trưởng thành noãn khi nang noãn đạt kích thước trưởng thành. 

Đặc điểm nội tiết pha hoàng thể sớm sau tiêm hCG 
Đỉnh hCG sau tiêm hCG vàvs đỉnh LH chu kì tự nhiên

Tương quan giữa nồng độ progesterone ở các thời điểm khác nhau

Nồng độ progesterone ở 12 giờ và 24 giờ sau tiêm hCG tương quan tốt với nồng độ progesterone ở các thời điểm khác nhau cho đến OPU+6

Những điều cần nhớ

  1. Pha hoàng thể sau tiêm hCG có rối loạn nội tiết.
  2. Đỉnh hCG:
  • Sớm hơn đỉnh LH của chu kỳkì tự nhiên.
  • Nồng độ đỉnh cao hơn 4-5 lần nồng độ đỉnh LH.
  1. Nồng độ progesterone:
  •  Đạt đỉnh 4 ngày sau CH, sớm 2 ngày so với chu kì tự nhiên.
  • Khoảng 50% phụ nữ có nồng độ progesterone giảm nhanh và giảm >50% ở OPU+6 (thời điểm làm tổ của phôi).
  1. Nồng độ progesterone ở 12 giờ và 24 giờ sau tiêm hCG tương quan tốt với các thời điểm khác đến OPU+6.
  1. Cần hỗ trợ hoàng thể ở chu kì KTBT – hCG khởi động trưởng thành noãn.
  2. Cửa sổ làm tổ sau tiêm hCG bị dời sớm hơn.
  3. Có thể định lượng progesterone ở 12 giờ hay 24 giờ sau tiêm hCG: CáCà thể hóa HTHT. 

Bản quyền và thương hiệu: Thông tin và hình ảnh trên website thuộc quyền sở hữu của VinmecDr. Việc sao chép, sử dụng phải được VinmecDr chấp thuận trước bằng văn bản.

Miễn trừ trách nhiệm: Tất cả những tư liệu được cung cấp trên website này đều mang tính tham khảo. Do đó, nội dung và hình ảnh sẽ được thay đổi, cập nhật và cải tiến thường xuyên mà không phải thông báo trước. VinmecDr không bảo đảm về độ chính xác cũng như sự hoàn thiện về thông tin. Chúng tôi không chịu trách nhiệm pháp lý cho những thiệt hại xuất hiện trực tiếp hay gián tiếp từ việc sử dụng hoặc hành động dựa theo những thông tin trên hoặc một số thông tin xuất hiện trên website này. VinmecDr không chịu trách nhiệm pháp lý về những sai sót, lỗi chính tả… do nhập liệu cùng với những sự cố khách quan khác như: nhiễm virus, hành vi phá hoại, ác ý… xảy ra trên website này cũng như các website liên kết, nếu có.

Đường link liên kết

VinmecDr sẽ không chịu trách nhiệm hay có nghĩa vụ pháp lý dưới bất kỳ hình thức nào về nội dung của những website không thuộc VinmecDr được liên kết với website www.vinmecdr.com, bao gồm các sản phẩm, dịch vụ và những mặt hàng khác được giới thiệu thông qua những website đó.

 

facebook
137

Bài viết liên quan

Bình luận0

Đăng ký
Thông báo về
guest
0 Comments
Inline Feedbacks
Xem tất cả bình luận

Bài viết cùng chuyên gia

tra-cuu-thuoc

THÔNG TIN THUỐC

TRA CỨU NGAY