Người thẩm định: Trần Hải Đăng Người phê duyệt: Phùng Nam Lâm Ngày phát hành: 10/06/2020 Ngày hiệu chỉnh: 20/04/2022

Chụp cộng hưởng từ hốc mắt  có  đối quang từ là kỹ thuật áp dụng trong chẩn đoán bệnh lý nhãn cầu, hậu nhãn cầu, u hậu nhẫn cầu, u dây thần kinh thị giác, các tổn thương trong nón, ngoài nón…Khám xét có độ phân giải cao để phân biệt các cấu trúc bệnh lý với các cấu trúc bình thường như dây thị, các cơ  vận nhãn.

2. Chỉ định và chống chỉ định khi chụp cộng hưởng từ hốc mắt

2.1. Chỉ định

• Nghi ngờ tổn thương trên film chụp không tiêm thuốc
• Các u của nhãn cầu như u võng mạc, u sắc tố, bong võng mạc…
• Các u hậu nhãn cầu: u dây thị như schwanoma, meningioma.
• Lymphoma
• U tuyến lệ
• Dị dạng mạch hậu nhãn cầu: dị dạng tĩnh mạch, giãn tĩnh mạch thành búi…
• Thông động mạch cảnh xoang hang trực tiếp, gián tiếp…
• Theo dõi sau điều trị nội khoa cũng như phẫu thuật, nút mạch…

2.1. Chống chỉ định

• Tuyệt đối: người bệnh mang máy điều hòa nhịp tim, máy chống rung, cấy ghép ốc tai, thiết bị bơm thuốc tự động dưới da, Neurostimulator…; các kẹp phẫu thuật bằng kim loại nội sọ, hốc mắt, mạch máu < 6 tháng; bệnh nặng cần thiết bị hồi sức cạnh người.
• Tương đối: kẹp phẫu thuật bằng kim loại >6 tháng; nguời bệnh sợ bóng tối hay cô độc, suy gan, suy thận.

3. Chuẩn bị chụp cộng hưởng từ hốc mắt và dây thần kinh thị giác có tiêm chất tương phản

3.1. Người thực hiện

• Bác sĩ chuyên khoa
• Kỹ thuật viên CĐHA
• Điều dưỡng.

3.2. Phương tiện

• Máy chụp cộng hưởng từ 3.0 Tesla
• Phim, máy in phim, hệ thống lưu trữ hình ảnh.

3.3. Thuốc

• Thuốc an thần
• Thuốc đối quang từ
• Thuốc sát trùng da, niêm mạc.

3.4. Vật tư y tế thông thường

• Kim luồn chọc tĩnh mạch 18G
• Bơm tiêm 10ml
• Nước cất hoặc nước muối sinh lý
• Găng tay, bông, gạc, băng dính vô trùng.
• Hộp thuốc và dụng cụ cấp cứu tai biến thuốc đối quang.

3.5. Người bệnh

• Nên nhịn ăn 4 giờ trước tiêm.
• Có giấy yêu cầu chụp, các xét nghiệm chức năng thận và có hồ sơ bệnh án đầy đủ
• Người bệnh được giải thích kỹ về quy trình kỹ thuật thực hiện về thời gian, tiếng ồn, yêu cầu nằm yên trong quá trình chụp để phối hơp tốt với thầy thuốc.
• Kiểm tra các chống chỉ định (theo bảng kiểm, và có đầy đủ chữ ký của bệnh nhân, kỹ thuật viên và bác sĩ)
• Người bệnh thay quần áo của phòng chụp CHT và tháo bỏ các vật chống chỉ định
• Đối với trẻ nhỏ hoặc hoặc bệnh nhân kích thích cần phối hợp với bác sĩ gây mê
• Kiểm tra bằng dụng cụ quét từ tính lần cuối trước khi đưa bệnh nhân vào phòng máy.

4. Các bước tiến hành 

4.1. Tư thế người bệnh

• Đặt bệnh nhân nằm ngửa, ngay ngắn và thoải mái trên bàn chụp, hai chân duỗi thẳng, hai tay duỗi dọc thân hoặc để lên ngực, đặt môṭ gối nhŏ̉ dưới khoeo
• Đặt đầu bệnh nhân vào trong giá đỡ của cuộn chênh từ chụp đầu, đầu vào trước, chèn hai bên thái dương để cho đầu thẳng góc với bàn máy. Đeo tai nghe cho bệnh nhân
• Chỉnh bàn cho tia trung tâm ngay giữa điểm gian mày
• Dặn bệnh nhân nằm yên và hạn chế nuốt nước bọt.

4.2. Tiến hành chụp

• Chọn chương trình chụp hốc mắt, dây thần kinh thị giác
• Quét hình định vị ở 3 mặt phẳng (localiser_3_plane): mặt phẳng dọc (sagittal), mặt phẳng ngang (axial) và mặt phẳng trán (coronal) bằng xung T1W, phân giải thấp.

Hình 3 mặt phẳng định vị chụp hốc mắt

• Thực hiện các chuỗi xung
  • T2 TSE, mặt phẳng ngang (T2 TSE axial)
  • T2 Fat Sat mặt phẳng trán (T2 TSE coronal)
  • T1 TSE mặt phẳng trán (T1 TSE coronal)
  • T2 TSE mặt phẳng dọc chếch mắt phải (T2 TSE sagittal oblique RT)
  • T2 TSE mặt phẳng dọc chếch mắt trái (T2 TSE sagittal oblique LT)
  • T2 fat sat mặt cắt ngang, cắt mỏng (T2 STIR axial 3mm)
  • T1 TSE mặt phẳng trán, xóa mỡ, sau tiêm (T1 TSE coronal FS Gado)
  • T1 TSE mặt phẳng ngang, xóa mỡ, sau tiêm (T1 TSE axial FS Gado)

• Xác định chiều thế chụp
  • Dựa vào 3 mặt phẳng định vị để xác định các lớp cắt theo các mặt phẳng cần chụp

• Xác định các lớp cắt mặt phẳng trán
  • Dùng hình định vị qua mặt phẳng ngang đặt các lớp cắt song song với đường nối hai nhãn cầu và qua mặt phẳng dọc điều chỉnh các lớp cắt này vuông góc với dây thần kinh thị.

Xác định các lớp cắt mặt phẳng trán

• Xác định các lớp cắt mặt phẳng ngang
  • Dùng hình định vị qua mặt phẳng dọc đặt các lớp cắt song song với đường nối gối thể trai đến lồi của thể trai và qua mặt phẳng trán điều chỉnh các lớp cắt này vuông góc với đường nối não thất III và thân não.

Xác định các lớp cắt mặt phẳng ngang

• Xác định các lớp cắt mặt phẳng dọc chếch phải (sagittal oblique RT)
  • Dùng hình định vị qua mặt phẳng ngang đặt các đường cắt song song với dây thần kinh thị giác mắt phải và qua mặt phẳng trán điều chỉnh các đường cắt này song song đường nối cơ thẳng trên và cơ thẳng dưới phải.

Xác định các lớp cắt mặt phẳng dọc chếch phải

• Xác định các lớp cắt mặt phẳng dọc chếch trái (sagittal oblique LT)
  • Dùng hình định vị qua mặt phẳng ngang đặt các lớp cắt song song dây thần kinh thị mắt trái và qua mặt phẳng trán điều chỉnh các lớp cắt này song song với đường nối cơ thẳng trên và cơ thẳng dưới trái.

Xác định các lớp cắt mặt phẳng dọc chếch trái

• Các chuỗi xung chụp hốc mắt

Thông số gợi ý (3.0 T) cho một số chuỗi xung chụp cộng hưởng từ hốc mắt

Xem chi tiết

• Máy sẽ lần lượt thực hiện xong các chuỗi xung đã được thiết lập

• Sau khi chụp xong đưa bệnh nhân ra khỏi máy, hướng dẫn bệnh nhân nơi nhận kết quả và thời gian có kết quả.

4.3. Xử lý hình ảnh

• Chuyển hình ảnh sang máy trạm (work station). Xử lý hình ảnh, in ra phim hoặc có thể kèm với đĩa CD/DVD hay lưu trong hệ thống lưu trữ (PACS)
• Cho phim cùng kết quả vào bì phim (lưu ý kiểm tra lại tất cả các thông tin về bệnh nhân để tránh nhầm lẫn) và chuyển đến bộ phận trả kết quả.
• Bác sĩ đọc, mô tả và in kết quả.

5. Nhận định kết quả 

• Hình ảnh hiển thị được rõ các cấu trúc giải phẫu trong vùng thăm khám
• Phát hiện được tổn thương nếu có

6. Tai biến và xử trí 

• Sợ hãi, kích động: động viên người bệnh, có thể cho thuốc an thần với sự theo dõi của bác sĩ gây mê.
• Tai biến liên quan đối quang từ: theo quy trình Chẩn đoán và xử trí tai biến đối quang.

TÀI LIỆU THAM KHẢO:

• Theo quyết định 25/QĐ – BYT ngày 03/01/2013, quy trình: “Chụp CHT hốc mắt dây thần kinh thị giác có tiêm chất tương phản”

Từ viết tắt:

• CHT: Cộng hưởng từ

• CĐHA: Chẩn đoán hình ảnh

• PACS: Picture archiving and communication system

Ghi chú:

• Đây là văn bản phát hành lần đầu

Bản quyền và thương hiệu: Thông tin và hình ảnh trên website thuộc quyền sở hữu của Vinmec. Việc sao chép, sử dụng phải được Vinmec chấp thuận trước bằng văn bản. Miễn trừ trách nhiệm: Tất cả những tư liệu được cung cấp trên website này đều mang tính tham khảo. Do đó, nội dung và hình ảnh sẽ được thay đổi, cập nhật và cải tiến thường xuyên mà không phải thông báo trước. Vinmec không bảo đảm về độ chính xác cũng như sự hoàn thiện về thông tin. Chúng tôi không chịu trách nhiệm pháp lý cho những thiệt hại xuất hiện trực tiếp hay gián tiếp từ việc sử dụng hoặc hành động dựa theo những thông tin trên hoặc một số thông tin xuất hiện trên website này. Vinmec không chịu trách nhiệm pháp lý về những sai sót, lỗi chính tả… do nhập liệu cùng với những sự cố khách quan khác như: nhiễm virus, hành vi phá hoại, ác ý… xảy ra trên website này cũng như các website liên kết, nếu có. Đường link liên kết Vinmec sẽ không chịu trách nhiệm hay có nghĩa vụ pháp lý dưới bất kỳ hình thức nào về nội dung của những website không thuộc Vinmec được liên kết với website www.vinmec.com, bao gồm các sản phẩm, dịch vụ và những mặt hàng khác được giới thiệu thông qua những website đó.

0