Người thẩm định: Trưởng tiểu ban chẩn đoán hình ảnh
Người phê duyệt: Phùng Nam Lâm
Ngày phát hành: 10/06/2020                            Ngày hiệu chỉnh: 20/01/2020

1. Đại cương

• Chụp x quang sọ não nhằm mục đích phát hiện tổn thương vùng sọ não trong các trường hợp chấn thương, các bệnh lý liên quan đến vùng xương sọ.

2. Chỉ định và chống chỉ định chụp x-quang sọ thẳng nghiêng

2.1. Chỉ định

• Các quá trình bệnh lý xương sọ như dị dạng sọ não, u xương, khuyết và tiêu xương….
• Một số bệnh lý nội sọ như u não, tăng áp lực nội sọ…
• Dị vật sọ não.
• Chấn thương sọ não, vết thương sọ não hạn chế chỉ định.

2.2. Chống chỉ định

• Không có chống chỉ định tuyệt đối.
• Chống chỉ định tương đối: Phụ nữ có thai.

3. Chuẩn bị

3.1. Người thực hiện

• Bác sĩ Chẩn đoán hình ảnh
• Kỹ thuật viên Chẩn đoán hình ảnh

3.2. Dụng cụ

• Máy X-quang kỹ thuật số chuyên dụng
• Tấm cảm biến kỹ thuật số.
• Áo chì, cổ chì, kính chì

3.3. Người bệnh

• Kiểm tra thông tin người bệnh (Đầy đủ họ tên, ngày tháng năm sinh…)
• Kiểm tra tình trạng mang thai của người bệnh, nếu có nghi ngờ thì hướng dẫn người bệnh đi làm test kiểm tra hoặc siêu âm để chắc chắn.
• Tháo bỏ khuyên tai, vòng cổ, kẹp tóc, kính, búi tóc… nếu có.
• Giải thích quy trình chụp cho bệnh nhân.

3.4. Kỹ thuật

• Chụp x quang sọ thẳng thế sau – trước
  • Bệnh nhân nằm sấp trên bàn chụp hình với bình diện giữa của thân mình nằm ngay đường giữa của bàn. Gập hai khuỷu tay lại với lòng bàn tay úp xuống bàn, điều chỉnh hai vai sao cho chúng cùng nằm trên một bình diện ngang.
  • Đặt đầu bệnh nhân trên bàn chụp với đầu mũi và trán tiếp xúc sát phim, điều chỉnh đầu sao cho bình diện giữa và đường đuôi mắt – lỗ tai (Đường OML) thẳng góc với mặt phim.
  • Điều chỉnh tấm thu nhận để ụ chẩm nằm ngay trung tâm phim.
  • Tia trung tâm: Tia trung tâm chiếu thẳng từ trên xuống đi vào giữa ụ chẩm.
• Chụp x quang sọ thẳng thế trước – sau
  • Bệnh nhân nằm ngửa trên bàn chụp với bình diện giữa nằm ngay đường giữa của bàn, hai tay xuôi xuống theo thân mình.
  • Điều chỉnh đầu sao cho mặt phẳng Virchow (Xác định bởi đường bờ dưới hốc mắt – lỗ tai (IOML)) và bình diện giữa của đầu thẳng góc với mặt phẳng tấm thu nhận.
  • Tia trung tâm: Tia chiếu thẳng từ trên xuống đi vào điểm giữa đường nối 2 hai chân mày.
  • Thông số kỹ thuật:

• 70KV, 20mAs
• Khoảng cách 60-80cm
• Có lưới chống mờ
• Khu trú chùm tia.

3.5. Chụp X-quang sọ nghiêng

• Bệnh nhân nằm sấp trên bàn chụp hình với bình diện giữa của thân mình nằm ngay đường giữa của bàn, đặt cánh tay phía cần chụp xuôi xuống theo thân mình, khuỷu tay đối diện gập lại với lòng bàn tay úp trên bàn ở vị trí thuận lợi.
• Đặt đầu bệnh nhân ở đúng tư thế nghiêng sao cho bên cần chụp tiếp xúc sát phim, đường liên đồng tử thẳng góc với mặt phim, bình diện giữa song song với mặt phim.
• Điều chỉnh tấm thu nhận sao cho trung điểm đường thẳng nối liền cực ót và u trán giữa nằm giữa chiều dài của tấm thu nhận.
• Tia trung tâm: Tia trung tâm chiếu thẳng từ trên xuống đi vào điểm trên của đường đuôi mắt lỗ tai 2,5cm.
• Thông số kỹ thuật

• 70KV, 18 mAs
• Khoảng cách 60-80cm
• Có lưới chống mờ
• Khu trú chùm tia.

• Chú ý

• Đặt dấu R hoặc L trên phim thẳng, có che chắn.
• Có thể chụp x quang sọ nghiêng với tư thế bệnh nhân nằm ngửa, ngồi.

• Đánh giá hình ảnh

• X quang sọ thẳng
• Bờ xương đá bị chiếu vào hốc mắt do đó sẽ làm mờ hoàn toàn hốc mắt.
• Mặt sau của xoang sàng sẽ được nhìn thấy trên phim và lưng yên được nhìn thấy như một đường cong kéo dài giữa hai hốc mắt, ngay trên xoang sàng.
• X quang sọ nghiêng
• Sàn của hố sọ trước hai bên phải chồng lên nhau

4. Chuyển ảnh lên hệ thống PACS

Lựa chọn các ảnh đạt tiêu chuẩn và chuyển toàn bộ lên hệ thống.

5. In phim

In phim thẳng và nghiêng trên cùng 1 phim kích thước 25 x 30cm.

6. Vệ sinh

Vệ sinh phòng chụp, máy chụp và các dụng cụ.

7. Ghi hồ sơ bệnh án

Ghi nhận đã thực hiện trên phiếu chụp.

8. Tai biến và xử trí

• Không có tai biến kỹ thuật. Một số sai sót có thể phải thực hiện lại kỹ thuật như bệnh nhân không giữ bất động trong quá trình chụp phim, không bộc lộ rõ hình ảnh cần thiết.

Tài liệu tham khảo

• PGS.TS. Phạm Minh Thông, 2012. Kỹ thuật chụp X-quang. Hà Nội: Nhà xuất bản y học Hà Nội.
• A.S.Whitley, C.Sloane, G.Hoadley, A.D.Moore, C.W.Assop, 2005. Clark’s positioning in radiography. London: Hodder Arnold

Từ viết tắt:

• PACS: Picture archiving and communication system
• OML: Orbitomeatal line
• IOML: Infra Orbitomeatal line

Ghi chú:

• Đây là văn bản phát hành lần đầu

Bản quyền và thương hiệu: Thông tin và hình ảnh trên website thuộc quyền sở hữu của Vinmec. Việc sao chép, sử dụng phải được Vinmec chấp thuận trước bằng văn bản. Miễn trừ trách nhiệm: Tất cả những tư liệu được cung cấp trên website này đều mang tính tham khảo. Do đó, nội dung và hình ảnh sẽ được thay đổi, cập nhật và cải tiến thường xuyên mà không phải thông báo trước. Vinmec không bảo đảm về độ chính xác cũng như sự hoàn thiện về thông tin. Chúng tôi không chịu trách nhiệm pháp lý cho những thiệt hại xuất hiện trực tiếp hay gián tiếp từ việc sử dụng hoặc hành động dựa theo những thông tin trên hoặc một số thông tin xuất hiện trên website này. Vinmec không chịu trách nhiệm pháp lý về những sai sót, lỗi chính tả… do nhập liệu cùng với những sự cố khách quan khác như: Nhiễm virus, hành vi phá hoại, ác ý… xảy ra trên website này cũng như các website liên kết, nếu có. Đường link liên kết: Vinmec sẽ không chịu trách nhiệm hay có nghĩa vụ pháp lý dưới bất kỳ hình thức nào về nội dung của những website không thuộc Vinmec được liên kết với website www.vinmec.com, bao gồm các sản phẩm, dịch vụ và những mặt hàng khác được giới thiệu thông qua những website đó

0