Hạ đường huyết: nguyên nhân, triệu chứng, điều trị

1. Nguyên nhân

Nguyên nhân hạ đường huyết có thể do nhiều yếu tố, dưới đây là một số nguyên nhân phổ biến:

• Không ăn đủ hoặc ăn quá ít: Khi bệnh nhân không ăn đủ hoặc ăn quá ít, cơ thể không cung cấp đủ năng lượng cần thiết để duy trì hoạt động của cơ thể. Điều này dẫn đến sự giảm đường trong máu và gây ra hạ đường huyết.
• Tập luyện quá mức: Tập luyện quá mức hoặc không ăn đủ trước khi tập luyện cũng có thể dẫn đến hạ đường huyết. Điều này xảy ra khi cơ thể sử dụng quá nhiều đường trong máu để cung cấp năng lượng cho hoạt động thể chất.
• Tiêm insulin hoặc sử dụng thuốc giảm đường huyết: Một trong những nguyên nhân chính của hạ đường huyết là do sử dụng insulin hoặc các loại thuốc giảm đường huyết. Insulin được sử dụng để điều trị bệnh tiểu đường, nhưng nếu liều lượng không được điều chỉnh đúng hoặc không cân đối với nhu cầu cơ thể, nó có thể gây ra hạ đường huyết. Tương tự, sử dụng quá nhiều thuốc giảm đường huyết (như sulfonamides, metformin) cũng có thể làm giảm mức đường trong máu dưới mức bình thường.
• Các tình trạng y tế khác: Một số tình trạng y tế khác cũng có thể gây hạ đường huyết. Bao gồm:

+ Các vấn đề về tuyến tả (như tuyến giáp) có thể làm giảm mức đường huyết do ảnh hưởng đến quá trình sản xuất và điều tiết hormone insulin.

+ Bệnh gan, như xơ gan, viêm gan hoặc suy gan, có thể làm giảm khả năng gan tổng hợp đường và điều chỉnh mức đường huyết.

+ Sự suy kiệt năng lượng do bệnh lý nặng, như ung thư hoặc bệnh lý tim mạch, có thể gây ra hạ đường huyết do không đủ năng lượng từ thực phẩm để duy trì mức đường huyết bình thường.

• Các yếu tố khác: Ngoài các nguyên nhân trên, còn có một số yếu tố khác có thể góp phần vào hạ đường huyết, bao gồm: tiền sử gia đình với tiểu đường, tiêu thụ rượu nhiều, sử dụng một số loại thuốc (như aspirin, quinidine) hoặc các trạng thái căng thẳng mà cơ thể phản ứng bằng cách tạo ra mức đường huyết thấp.

2. Triệu chứng

• Cảm giác đói: Một trong những triệu chứng đáng chú ý của hạ đường huyết là cảm giác đói khó chịu. Đường là nguồn năng lượng quan trọng cho cơ thể, và khi mức đường huyết giảm, não bộ và cơ bắp cảm nhận được sự thiếu hụt năng lượng, dẫn đến cảm giác đói mà người bị hạ đường huyết có thể mô tả là cảm giác đói cồn cào, thèm đồ ngọt.
• Mệt mỏi: Hạ đường huyết có thể làm cho cơ thể mệt mỏi và không có năng lượng. Bệnh nhân có thể cảm thấy buồn ngủ hoặc mất tập trung..
•  Nhức đầu: Hạ đường huyết cũng có thể gây ra nhức đầu, đặc biệt là khi đường huyết giảm đột ngột.
• Tăng nhịp tim và cảm giác hoang tưởng: Một số người bị hạ đường huyết có thể trải qua tăng nhịp tim, nhịp tim không đều và cảm giác hoang tưởng. Đây là do cơ thể phản ứng bất thường với sự thiếu hụt đường, gây ra các biểu hiện như nhịp tim nhanh, rung nhĩ hoặc nhịp tim không ổn định.
• Cảm giác khó thở và chóng mặt: Khi mức đường huyết giảm, cơ thể cố gắng tăng cường cung cấp oxy cho não để đảm bảo hoạt động cơ bản. Điều này có thể dẫn đến cảm giác khó thở, thở nhanh và cảm giác chóng mặt, đau đầu.
• Trằn trọc khi ngủ: Hạ đường huyết có thể gây ra trằn trọc khi ngủ và giật mình. Điều này là do cơ thể cố gắng tăng cường đường huyết trong giấc ngủ.
• Mất ý thức: Trong trường hợp nghiêm trọng, hạ đường huyết có thể dẫn đến mất ý thức và ngất xỉu. Đây là tình trạng cấp cứu và yêu cầu sự can thiệp ngay lập tức.

Nếu bệnh nhân có các triệu chứng trên, bệnh nhân nên kiểm tra mức đường huyết của mình. Nếu mức đường huyết quá thấp, bệnh nhân nên ăn thêm thức ăn giàu đường hoặc uống nước đường để tăng mức đường trong máu. Nếu triệu chứng tiếp tục hoặc trở nên nghiêm trọng, bệnh nhân nên tìm kiếm sự giúp đỡ y tế ngay lập tức.

3. Điều trị

– Khi bị hạ đường huyết, ngưng sử dụng các thuốc hạ đường huyết hoặc insulin đang dùng. Nếu trường hợp hạ đường huyết nhẹ thì nên ăn một viên kẹo, hoặc miếng bánh ngọt,…. Nếu không giúp đỡ được, cần cho bệnh nhân uống một cốc nước ngọt, nước đường.

– Trong trường hợp hạ đường huyết nặng, cần truyền đường glucose để duy trì đường huyết trên 5.6 mmol/l. Nếu bệnh nhân không tỉnh táo hoặc không thể ăn, uống bằng đường miệng, cần tiêm tĩnh mạch 20-50ml glucose 30%, sau đó truyền đường glucose 5% hoặc 10%. Nếu bệnh nhân không thể đặt đường truyền tĩnh mạch ngay khi cấp cứu, có thể sử dụng glucagon 1mg (tiêm bắp hoặc tiêm dưới da).

– Thay đổi thói quen ăn uống và lối sống: Để ngăn ngừa hạ đường huyết tái phát, quan trọng để duy trì một lối sống lành mạnh và ăn uống cân đối. Điều này bao gồm việc ăn các bữa ăn nhỏ và thường xuyên trong ngày, kiểm soát lượng carbohydrate và đường trong khẩu phần ăn, và tuân thủ chế độ ăn theo hướng dẫn của chuyên gia dinh dưỡng. Bên cạnh đó, việc vận động thường xuyên và duy trì trọng lượng cơ thể lành mạnh cũng rất quan trọng.

–        Tránh tập luyện quá mức: Nếu bệnh nhân bị hạ đường huyết do tập luyện quá mức, bệnh nhân cần nghỉ ngơi và không tập luyện quá mức trong một khoảng thời gian. Bệnh nhân cũng nên ăn thêm thức ăn giàu đường để tăng đường huyết.

– Tóm lại, khi bị hạ đường huyết, cần ngừng sử dụng các thuốc hạ đường huyết hoặc insulin đang dùng, và tuân thủ các chỉ dẫn điều trị phù hợp để đảm bảo mức đường huyết luôn ổn định.

Việc điều trị hạ đường huyết là rất quan trọng để tránh các vấn đề sức khỏe nguy hiểm. Việc tăng mức đường trong máu lên mức bình thường bằng cách ăn thêm thức ăn giàu đường, sử dụng thuốc hoặc uống nước đường là những phương pháp điều trị hạ đường huyết phổ biến. Người bị tiểu đường nên kiểm tra đường huyết thường xuyên và điều chỉnh chế độ ăn uống để tránh tình trạng hạ đường huyết.

Tài liệu tham khảo:

• Hypoglycemia (Low Blood Glucose) – American Diabetes Association.
• Bài giảng lâm sàng – Trường Đại học Kỹ thuật Y Dược Đà Nẵng,

0