Bản tin Dược lâm sàng: Các phối hợp thuốc cần lưu ý ở người bệnh cao tuổi cập nhật tiêu chuẩn BEERS 2019, số 11.2019

Tác giả: Phan Quỳnh Lan, Đỗ Thanh Hải

Ngày phát hành: 27/7/2016

I. Cập nhật tiêu chuẩn Beers 2019 về các phối hợp thuốc cần lưu ý ở người bệnh cao tuổi

• Beers là tiêu chuẩn đánh giá các thuốc có khả năng không phù hợp (Potentially Inappropriate Medication, PIM) trên người bệnh cao tuổi ≥ 65 tuổi được áp dụng rộng rãi trong thực hành lâm sàng,  công tác đào tạo và quản lý y tế tại Mỹ. Từ năm 2011, Hiệp hội lão khoa Hoa Kỳ (American Geriatric  Society, AGS) là tổ chức quản lí và cập nhật bộ tiêu chuẩn này mỗi 3 năm vào 2012, 2015 và lần gần  đây nhất là tháng 1 năm 2019 1. 
• Sử dụng nhiều thuốc (Polypharmacy) là một trong những vấn đề cần đặc biệt chú ý ở người bệnh cao  tuổi, Beers 2019 tiếp tục nhấn mạnh những phối hợp thuốc cần thận trọng. Dưới đây là 4 phối hợp  thuốc thường gặp trong thực hành lâm sàng: 

1. Phối hợp warfarin và macrolide (Trừ azithromycin) hoặc ciprofloxacin hoặc trimethoprim sulfamethoxazole tăng nguy cơ chảy máu. 

• Warfarin là thuốc chống đông kháng vitamin K có khoảng trị liệu hẹp cần giám sát điều trị chặt chẽ,  được chỉ định phổ biến trong dự phòng huyết khối tắc mạch ở người bệnh có van tim nhân tạo hay  người bệnh rung nhĩ, thuyên tắc phổi.  
• Warfarin chuyển hóa qua hệ enzym gan cytochrom P450 tạo thành chất chuyển hóa không có hoặc có rất  ít hoạt tính (R-warfarin qua CYP1A2 và S-warfarin qua CYP2C9). Do đó khi phối hợp với các thuốc  ức chế enzym như macrolide, fluoroquinolone và trimethoprim-sulfamethoxazole, warfarin giảm  chuyển hóa làm tăng nồng độ warfarin nên nguy cơ chảy máu tăng lên. Việc sử dụng kháng sinh cũng  tiêu diệt vi sinh vật đường ruột tổng hợp vitamin K, làm giảm chức năng đông máu của cơ thể 2, 3. 
• Do đó, cần theo dõi chặt chẽ hơn INR và nguy cơ chảy máu ở người bệnh sử dụng warfarin đồng thời  với các kháng sinh trên. 

2. Phối hợp opioid và gabapentin (Gabapentin, pregabalin) tăng nguy cơ gặp tác dụng phụ nghiêm trọng như suy hô hấp hay tử vong.

• Opioid và gabapentin oid được phối hợp trong điều trị giảm đau. Khoảng 8% người bệnh cao tuổi tại  Canada được chỉ định phối hợp thuốc này 4. 
• Năm 2019, Health Canada khuyến cáo thận trọng khi dùng đồng thời gabapentin oid cùng opioid do tăng nguy cơ quá liều opioid với phản ứng như buồn ngủ, chóng mặt, ngất, ức chế hô hấp và tử vong 5. Tránh phối hợp opioid và gabapentin d là điểm cập nhật mới của Beers 2019. Beers cũng chỉ ra khi  chuyển đổi từ opioid sang gabapentin oid hay chỉ định gabapentin oid để giảm liều opioid cần thận trọng  trong lựa chọn thuốc, liều dùng và thời điểm chuyển đổi phù hợp. 

3. Phối hợp opioid và benzodiazepine tăng nguy cơ gặp tác dụng phụ nghiêm trọng như suy hô hấp hay tử vong.

• Năm 2013, tại Mỹ, 13% người bệnh được chỉ định phối hợp opioid và benzodiazepine và 9000 trường  hợp tử vong do quá liều benzodiazepine 6. Đồng thời CDC năm 2014 cũng chỉ ra phối hợp thuốc trên  tăng tỷ lệ nhập viện cấp cứu trong tình trạng nghiêm trọng và đe dọa tính mạng 7.  
• Beers 2019 nhấn mạnh cần giám sát chặt chẽ khi chỉ định đồng thời opioid và benzodiazepine. Trước  đó vào 2016, FDA cũng cảnh báo về nguy cơ ức chế thần kinh trung ương quá mức khi phối hợp  benzodiazepine và các opioid (Bao gồm cả các thuốc giảm đau và các thuốc điều trị ho) ở mức cảnh báo  cao nhất 8. 

4. Phối hợp thuốc chẹn alpha-1 (Doxazosin, prazosin, terazosin) và thuốc lợi tiểu quai furosemid làm tăng nguy cơ tiểu không tự chủ ở người bệnh nữ.

• Thuốc chẹn alpha-1 được Beers xếp vào nhóm tránh sử dụng do thường gây hạ huyết áp tư thế, đặc biệt  ở nữ với tỉ lệ ước tính là 95.7% so sánh với các nhóm thuốc khác là 79.8% 9. Đồng thời cả hai nhóm  thuốc trên đều làm tăng nguy cơ ngã ở người cao tuổi 10, 11. 
• Bên cạnh đó, Beers nhấn mạnh nguy cơ tiểu không tự chủ tăng ở giới nữ khi phối hợp thêm lợi tiểu  quai, nguy cơ tăng gấp đôi so với đơn trị 12. Do đó cần tránh phối hợp trên ở người cao tuổi, đặc biệt là  giới nữ. 

Tài liệu tham khảo 

1. American Geriatrics Society. American Geriatrics Society 2019 Updated AGS Beers Criteria® for Potentially Inappropriate Medication Use in Older Adults. JAGS 00:1–21, 2019. doi: 10.1111/jgs.15767. 
2. Jacobs LG. Warfarin pharmacology, clinical management, and evaluation of hemorrhagic risk for the elderly. Clin Geriatr Med. 2005;  22:17–32. 
3. Hedi Schelleman et al. Warfarin – Fluoroquinolones, Sulfonamides, or Azole Antifungals Interactions and the Risk of Hospitalization for  Gastrointestinal Bleeding. Clin Pharmacol Ther. 2008 November; 84(5): 581–588. 
4. Tara Gomes. Gabapentin, opioids, and the risk of opioid-related death: A population-based nested case–control study. PLOS Medicine.  October 3, 2017. 
5. https://healthycanadians.gc.ca/recall-alert-rappel-avis/hc-sc/2019/71003a-eng.php (truy cập 26/11/2019).
6. Bachhuber MA, Hennessy S, Cunningham CO, Starrels JL. Increasing benzodiazepine prescriptions and overdose mortality in the United  States, 1996-2013. Am J Public Health 2016;106:686-8 
7. Jones, C. M., Paulozzi, L. J., & Mack, K. A. (2014). Alcohol involvement in opioid pain reliever and benzodiazepine drug abuse related  emergency department visits and drug-related deaths— United States, 2010. MMWR Weekly, 63(40), 881–885. 8. https://www.fda.gov/drugs/drug-safety-and-availability/fda-drug-safety-communication-fda-warns-about-serious-risks-and-death-when combining-opioid-pain-or
8. Hiremath et al. Alpha-Blocker Use and the Risk of Hypotension and Hypotension-Related Clinical Events in Women of Advanced Age.  Hypertension. 2019;7 4:645-651 
9. Kjeldsen SE. Treatment of high blood pressure in elderly and octogenarians: European Society of Hypertension statement on blood  pressure targets. Blood Press. 2016;25:333–336. 
10. Zachary A. Marcum. Antihypertensive Use and Recurrent Falls in Community-Dwelling Older Adults: Findings from the Health ABC  Study. J Gerontol A Biol Sci Med Sci, 2015, Vol. 70, No. 12, 1562–1568. 
11. Peron et al. Antihypertensive Drug Class Use and Differential Risk of Urinary Incontinence in Community-Dwelling Older Women. J  Gerontol A Biol Sci Med Sci. 2012 December;67(12):1373–1378

Bản quyền và thương hiệu: Thông tin và hình ảnh trên website thuộc quyền sở hữu của Vinmec. Việc sao chép, sử dụng phải được Vinmec chấp thuận trước bằng văn bản.

Miễn trừ trách nhiệm: Tất cả những tư liệu được cung cấp trên website này đều mang tính tham khảo. Do đó, nội dung và hình ảnh sẽ được thay đổi, cập nhật và cải tiến thường xuyên mà không phải thông báo trước. Vinmec không bảo đảm về độ chính xác cũng như sự hoàn thiện về thông tin. Chúng tôi không chịu trách nhiệm pháp lý cho những thiệt hại xuất hiện trực tiếp hay gián tiếp từ việc sử dụng hoặc hành động dựa theo những thông tin trên hoặc một số thông tin xuất hiện trên website này. Vinmec không chịu trách nhiệm pháp lý về những sai sót, lỗi chính tả… do nhập liệu cùng với những sự cố khách quan khác như: Nhiễm virus, hành vi phá hoại, ác ý… xảy ra trên website này cũng như các website liên kết, nếu có.

Đường link liên kết: Vinmec sẽ không chịu trách nhiệm hay có nghĩa vụ pháp lý dưới bất kỳ hình thức nào về nội dung của những website không thuộc Vinmec được liên kết với website www.vinmec.com, bao gồm các sản phẩm, dịch vụ và những mặt hàng khác được giới thiệu thông qua những website đó

0