MỚI

Ứng dụng ERCP trong cắt cơ Oddi

Ngày xuất bản: 08/05/2023

Nội soi mật tụy ngược dòng (Endoscopic Retrograde Cholangiopancreatography- ERCP) can thiệp- cắt cơ Oddi là tiến hành nội soi mật tụy ngược dòng rồi cắt cơ Oddi với mục đích để lấy sỏi ống mật chủ hoặc đặt stent đường mật hoặc lấy sỏi tụy hoặc đặt stent tụy.


1. Chỉ định ERCP trong cắt cơ Oddi

– Cắt cơ Oddi đường mật

+ Lấy sỏi ống mật chủ

+ Đặt stent đường mật

– Cắt cơ Oddi đường tụy

+ Lấy sỏi ống ống tụy

+ Đặt stent đường tụy

2. Chống chỉ định ERCP trong cắt cơ Oddi

– Người bệnh mới bị nhồi máu cơ tim

– Bệnh lý tim phổi nặng

– Dị ứng với thuốc cản quang Rối loạn đông máu nặng

– Giảm tiểu cầu

– Đang dùng thuốc chống kết tập tiểu cầu

3. Chuẩn bị

3.1. Người thực hiện:

1 bác sỹ chuyên làm ERCP, 1 kỹ thuật viên gây mê, 3 điều dưỡng trong đó có điều dưỡng phải sử dụng được máy C- Arm.

3.2. Phương tiện, thuốc, vật tư tiêu hao

3.2.1. Phương tiện

Phòng nội soi cho phép chiếu tia X Quang, có hệ thống oxy

– Máy tăng sáng x quang (C.Arm)

– Hệ thống máy nội soi tá tràng (máy nội soi cửa sổ bên) với kênh làm thủ thuật có đường kính 4,2mm, canun.

– Nguồn cắt đốt.

– Máy theo dõi lifescope và dụng cụ cấp cứu: mặt nạ, bóng bóp, nội khí quản.

– Áo chì 5 bộ.

3.2.2. Thuốc và trang thiết bị vật tư tiêu hao

– Thuốc

+ Thuốc mê và tiền mê: midazolam 5mg từ 1- 4 ống, fentanyl 0,1 mg từ 1-3 ống, propofol 20 ml 1- 4 ống

+ Thuốc cản quang 50ml (telebrix, xenetix) 1-2 lọ

– Vật tư

+ 01 catheter, 01 dây dẫn (guidewire), 01 dao cắt cơ vòng Oddi,

+ Găng tay 10 đôi

+ Áo mổ 02

3.3. Người bệnh

– Nhịn ăn trước khi làm thủ thuật 8 giờ

– Đặt đường truyền tĩnh mạch

3.4. Hồ sơ bệnh án

Người bệnh được làm hồ sơ vào viện điều trị nội trú, đã được làm các xét nghiệm cơ bản, như: chức năng gan, thận, nhóm máu, đông máu cơ bản, chức năng tụy, các marker virus, điện tâm đồ

4. Các bước tiến hành ERCP trong cắt cơ Oddi

4.1. Kiểm tra hồ sơ:

Để đảm bảo có thể tiến hành tiền mê hoặc gây mê, đảm bảo có thể tiến hành thủ thuật gây chảy máu

4.2. Kiểm tra người bệnh:

Đánh giá chức năng sống của người bệnh để đảm bảo an toàn trước khi làm thủ thuật, đã tuân thủ nhịn ăn trước đó

4.3. Thực hiện kỹ thuật:

Sau khi người bệnh được tiền mê hoặc gây mê, sẽ tiến hành thủ thuật:

4.3.1. Đưa máy xuống tá tràng

– Máy nội soi qua thực quản “bán mù”, do đó không quan sát được toàn bộ thực quản.

– Máy nội soi vào dạ dày: Đưa đầu dây nội soi qua thân vị và hang vị để đến lỗ môn vị rồi vào hành tá tràng.

– Máy qua gối trên tá tràng vào đoạn II tá tràng: Quay đầu máy soi lên trên ở vị trí trung gian và đẩy máy vào đoạn II tá tràng. Quay máy 900 sang bên phải với đầu máy quay sang phải và lên trên sẽ nhìn thấy phần giữa của đoạn II tá tràng và papilla. Rút máy ra để máy đi dọc theo góc bờ cong nhỏ và nằm trong dạ dày đoạn ngắn nhất khoảng 60-70cm cách cung răng trên. Thường để ống soi ở vị trí ngắn nhất cho phép quan sát trực diện với papilla để luồn catheter vào papilla được thuận lợi.

4.3.2. Tìm Papilla

Cho người bệnh nằm hơi sấp sẽ nhìn thấy trực diện papilla nằm ở đoạn DIII tá tràng có hình dáng và kích thước khác nhau. Papilla có màu hồng sẫm hơn màu hồng của niêm mạc tá tràng, phía trên có nếp niêm mạc to trùm lên trên papilla gọi là mũ papilla, phía dưới có những nếp niêm mạc chạy dọc hội tụ vào papilla, ở đỉnh Papilla có lỗ tiết mật, có kích thước to nhỏ khác nhau, qua lỗ này có thể thấy dịch mật chảy vào tá tràng.

4.3.3. Luồn Catheter vào papilla để bơm thuốc cản quang

Việc thành công của thủ thuật này tùy theo kinh nghiệm của người làm thủ thuật, tùy theo hình dạng và tổn thương ở papilla. Để đầu catheter đối diện với papilla, đẩy từ từ vào và hướng lên vị trí 11 giờ theo hướng của đường mật chính, hướng vào vị trí 1 giờ theo hướng của ống tuỵ. Đưa sâu catheter vào 3 – 5 cm để chụp đường mật. Tốt nhất là đầu catheter nằm sâu vào đường mật ở ngã 3 đường mật (đi qua chỗ đổ của túi mật vào ống mật chủ). Khi bơm thuốc, thuốc sẽ tỏa đều vào đường mật.

4.3.4. Bơm thuốc chụp đường mật hoặc chụp đường tụy

– Nồng độ thuốc cản quang: thuốc cản quang được pha loãng với nước cất với tỉ lệ 50%.

– Số lượng thuốc cản quang: từ 30ml – 100ml, tu theo mức độ giãn đường mật.

– Chụp đường tụy bằng 5-10 ml thuốc cản quang. Khi chụp đường tụy không nên bơm nhiều thuốc cản quang, vì nếu bơm nhiều sẽ làm tăng áp lực đường tụy gây biến chứng viêm tuỵ

4.3.5. Cắt cơ vòng Oddi phía đường mật

– Đưa dây dẫn vào qua catheter sau khi chụp đường mật lên nhánh gan phải sau đó rút catheter ra, đưa dao cắt vào theo dây dẫn. Tiến hành cắt cơ vòng oddi.

Vị trí cắt cơ vòng Oddi phía đường mật là từ 11 đến 12 giờ.

– Để cắt cơ vòng Oddi thuận lợi, dao cắt cần tiếp xúc với niêm mạc của papilla ở vị trí 1/3 trong và 2/3 ngoài.

– Có thể tiến hành cắt cơ vòng Oddi tối đa tới mũ của papilla

4.3.6. Cắt cơ Oddi phía đường tụy

– Đưa dây dẫn vào qua catheter sau khi chụp đường tụy sau đó rút catheter ra, đưa dao cắt vào theo dây dẫn . Tiến hành cắt cơ vòng Oddi.

– Tiến hành cắt cơ vòng Oddi phía đường tụy cũng giống kỹ thuật cắt cơ vòng Oddi phía đường mật nhưng chỉ khác là về vị trí đối với papilla, trong cắt cơ Oddi phía đường tụy là vị trí 1 giờ.

5. Theo dõi sau ERCP

– Theo dõi những biến chứng của gây mê như suy hô hấp, tụt huyết áp

– Theo dõi phát hiện viêm tụy cấp: đau bụng, tình trạng ổ bụng, xét nghiệm amylase và lipase sau thủ thuật

– Theo dõi thủng tá tràng: tình trạng bụng, chụp cắt lớp nếu thấy nghi ngờ thủng ra khoang sau phúc mạc

6. Tai biến và xử trí

– Hàng đầu là viêm tụy cấp với tỉ lệ khoảng 5%. Nhịn ăn nuôi dưỡng tĩnh mạch dùng kháng sinh nếu có biểu hiện nhiễm trùng hoặc trước đó người bệnh có nhiễm trùng đường mật.

– Thủng tá tràng do cắt cơ Oddi, hay gặp ở những trường hợp có túi thừa tá tràng, papilla nằm cạnh hoặc trong túi thừa. Điều trị phẫu thuật.

– Chảy máu do cắt cơ Oddi. Nội soi cầm máu.

– Biến chứng liên quan tới gây mê: tụt huyết áp, suy hô hấp, buồn nôn hoặc nôn. Tiến hành truyền dịch, thở oxy.

Nguồn tham khảo: Bộ Y tế

facebook
14

Bình luận0

Đăng ký
Thông báo về
guest
0 Comments
Inline Feedbacks
Xem tất cả bình luận

Bài viết cùng chuyên gia