Siêu âm sỏi thận: Phương pháp chẩn đoán hiệu quả và an toàn

Ngày xuất bản: 08/06/2023

Sỏi thận là một vấn đề sức khỏe phổ biến mà hàng triệu người trên khắp thế giới phải đối mặt. Để xác định chính xác sự tồn tại của sỏi thận và đưa ra quyết định điều trị phù hợp, việc chẩn đoán đóng vai trò cực kỳ quan trọng. Trong danh sách các phương pháp chẩn đoán sỏi thận, siêu âm đã trở thành một công cụ không thể thiếu, mang lại hiệu quả cao và độ an toàn cao. Với khả năng xác định kích thước và vị trí của sỏi thận một cách chính xác, siêu âm sỏi thận đã được công nhận là phương pháp chẩn đoán đáng tin cậy và hữu ích.

1. Siêu âm sỏi thận: khái niệm và quy trình thực hiện

Nội dung bài viết

1.1 Định nghĩa

Siêu âm sỏi thận là một phương pháp chẩn đoán hình ảnh không xâm lấn và phi sạm được sử dụng để xác định sự tồn tại và đánh giá kích thước của sỏi thận. Siêu âm sỏi thận sử dụng sóng siêu âm cao tần để tạo ra hình ảnh của thận và các cấu trúc xung quanh, cho phép xem xét và đánh giá sự hiện diện và đặc điểm của sỏi thận.

Trong quá trình siêu âm sỏi thận, một dụng cụ chuyên dụng được di chuyển nhẹ nhàng trên da của bệnh nhân, tạo ra sóng siêu âm và thu nhận sóng phản xạ từ sỏi thận. Sóng siêu âm được chuyển đổi thành hình ảnh trực quan trên màn hình biểu hiện kích thước, hình dạng và vị trí của sỏi thận.

1.2 Quy trình siêu âm sỏi thận bao gồm các bước sau:

Chuẩn bị: Bệnh nhân được yêu cầu thay đổi trang phục và nằm nằm nghiêng hoặc nằm sấp để tạo điều kiện thuận lợi cho việc thực hiện siêu âm.
Áp dụng gel siêu âm: Một lớp gel siêu âm mỏng được áp dụng lên da của bệnh nhân trong khu vực thận để tạo ra tiếp xúc tốt giữa dụng cụ siêu âm và da.
Di chuyển dụng cụ siêu âm: Chuyên gia y tế sẽ di chuyển dụng cụ siêu âm trên da của bệnh nhân trong khu vực thận để thu thập dữ liệu sóng siêu âm.
Thu thập hình ảnh: Dữ liệu sóng siêu âm được thu thập và chuyển đổi thành hình ảnh trên màn hình, cho phép chuyên gia y tế xem xét và đánh giá sự tồn tại, kích thước và vị trí của sỏi thận.

2. Hình ảnh sỏi thận trên siêu âm

Trong khi thực hiện siêu âm, sóng siêu âm sẽ được phát ra từ máy siêu âm và đi qua cơ thể bệnh nhân. Khi sóng siêu âm chạm vào sỏi thận, nó sẽ bị phản xạ lại và được thu nhận bởi các cảm biến trên máy siêu âm. Dữ liệu này sẽ được xử lý để tạo ra hình ảnh sỏi thận trên màn hình máy siêu âm.

Trên hình ảnh siêu âm, sỏi thận có thể xuất hiện như các nốt tăng âm có bóng cản hoặc không, tùy thuộc vào loại sỏi. Sỏi thận nhỏ hơn 2mm có thể không thể thấy trên siêu âm, trong khi những sỏi lớn hơn 10mm có thể dễ dàng được phát hiện. Bên cạnh đó, siêu âm còn có khả năng xác định vị trí và kích thước của sỏi, giúp cho việc đưa ra quyết định về phương pháp điều trị thích hợp.

3. Ưu điểm của siêu âm sỏi thận

3.1 An toàn và không gây đau đớn

Siêu âm sỏi thận là một phương pháp chẩn đoán không sử dụng tia X-quang và không cần sử dụng chất nhuộm. Điều này giúp giảm nguy cơ phát triển các bệnh lý liên quan đến phóng xạ và phản ứng dị ứng từ chất nhuộm:

Sử dụng tia X-quang và chất nhuộm trong quá trình chẩn đoán có thể gây ra một số bệnh lý liên quan đến phóng xạ và phản ứng dị ứng từ chất nhuộm từ X-quang như:

Ung thư: Tia X-quang có khả năng gây ra sự đột biến gen trong tế bào, dẫn đến tăng nguy cơ mắc các loại ung thư như ung thư vú, ung thư phổi, ung thư da, ung thư tiroid và ung thư máu.
Tổn thương tế bào và mô: Tia X-quang có khả năng phá hủy các tế bào và mô trong cơ thể, dẫn đến các tổn thương và bệnh lý như viêm, phù, nhiễm trùng và suy giảm chức năng của các cơ quan.
Phản ứng dị ứng: Sử dụng chất nhuộm trong quá trình chụp X-quang có thể gây ra phản ứng dị ứng, bao gồm khó thở, phát ban, ngứa và sốt. Những phản ứng này có thể từ nhẹ đến nghiêm trọng, đặc biệt là đối với những người có tiền sử dị ứng với các loại thuốc.
Bệnh lý gan và thận: Chất nhuộm có thể gây ra tổn thương cho gan và thận, đặc biệt là đối với những người có bệnh lý tiền sử về gan và thận.

Ngoài ra, với việc không sử dụng tia X-quang, siêu âm cũng giúp giảm đau đớn và khó chịu cho bệnh nhân trong quá trình chẩn đoán.

3.2 Không tác động tới thai nhi và phụ nữ mang bầu

Tia X và sóng siêu âm đều có khả năng tác động đến phụ nữ mang thai, nhưng mức độ tác động sẽ khác nhau và phụ thuộc vào liều lượng và thời gian tiếp xúc với tia X hoặc sóng siêu âm.

Trong quá trình chụp X-quang, tia X sẽ được sử dụng để tạo ra hình ảnh của các cơ quan trong cơ thể. Tuy nhiên, tia X có khả năng xâm nhập sâu vào cơ thể, gây ra tác động đến các tế bào và mô, đồng thời có khả năng gây ra đột biến gen và tăng nguy cơ mắc ung thư. Đối với phụ nữ mang thai, tia X có thể gây hại cho thai nhi trong trường hợp liều lượng và thời gian tiếp xúc với tia X quá lớn. Điều này có thể dẫn đến các vấn đề sức khỏe như suy dinh dưỡng, suy giảm trí tuệ, các vấn đề tim mạch hoặc các vấn đề khác liên quan đến sự phát triển của thai nhi.

Trong khi đó, sóng siêu âm được sử dụng trong siêu âm sỏi thận không có khả năng xâm nhập sâu vào cơ thể, và không gây ra các tác động gây hại đến các tế bào và mô. Vì vậy, nó được coi là một phương pháp chẩn đoán an toàn cho phụ nữ mang thai và thai nhi.

Tuy nhiên, nếu tiếp xúc với sóng siêu âm quá lâu hoặc quá mạnh, nó có thể gây ra tác động nhẹ như rung động và đau đớn, hoặc đôi khi gây ra tác động nghiêm trọng đến tim mạch và phổi.

3.3 Độ chính xác và hiệu quả:

Một số nghiên cứu đã chứng minh rằng siêu âm sỏi thận có độ chính xác từ 85% đến 98% trong việc xác định vị trí và kích thước của sỏi thận. Độ chính xác của phương pháp này còn phụ thuộc vào kinh nghiệm và kỹ năng của bác sĩ thực hiện siêu âm.

Ngoài ra, siêu âm sỏi thận còn có thể giúp đánh giá được tính động của sỏi thận, xác định kích thước và hình dạng của các quặng sỏi, đánh giá các tổn thương và khối u, và phân biệt sỏi thận và các bệnh khác như ung thư thận hoặc các bệnh lý khác.

Dưới đây là bảng so sánh giữa siêu âm sỏi thận với các phương pháp hình ảnh khác:

Phương pháp chẩn đoán	Độ chính xác	Sử dụng tia X-quang	Sử dụng chất nhuộm	Thời gian thực hiện
Siêu âm sỏi thận	85%-98%	Không	Không	Nhanh
X-quang	Khoảng 50%	Có	Có	Nhanh
CT scan	Khoảng 97%	Có	Có	Lâu hơn so với siêu âm

4. Vai trò của phương pháp siêu âm sỏi thận trong việc quyết định liệu cần điều trị và lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp

Phác đồ điều trị sỏi thận dựa trên siêu âm sỏi thận phụ thuộc vào kích thước, vị trí, số lượng và tính chất của sỏi thận, cũng như tình trạng sức khỏe tổng quát của bệnh nhân. Tùy theo từng trường hợp cụ thể, bác sĩ có thể đưa ra quyết định điều trị phù hợp nhất cho bệnh nhân. Dưới đây là phác đồ điều trị sỏi thận dựa trên siêu âm sỏi thận:

Sỏi thận nhỏ hơn 5mm, nằm trong vùng thận dưới và không gây ra triệu chứng:

Sỏi thận có thể thải ra tự nhiên nếu kích thước của chúng nhỏ hơn hoặc bằng 5mm và nằm trong vùng thận dưới. Trong trường hợp này, bệnh nhân có thể được theo dõi thường xuyên bằng siêu âm sỏi thận để đánh giá sự thay đổi của sỏi thận và tình trạng sức khỏe tổng quát. Bệnh nhân cần uống đủ nước và duy trì một chế độ ăn uống lành mạnh để giúp sỏi thải ra tự nhiên. Nếu bệnh nhân gặp triệu chứng như đau thắt lưng, đau vùng bụng hoặc tiểu buốt, bệnh nhân cần đến bệnh viện để được khám và điều trị.

Sỏi thận lớn hơn 5mm hoặc gây ra triệu chứng: Đau thắt lưng cấp tính, nhiễm trùng đường tiết niệu, hoặc gây ra tổn thương cho thận như suy thận

– Nghiền sỏi bằng sóng âm: Đây là phương pháp tiêu chuẩn để nghiền sỏi thận. Sóng âm tạo ra bởi máy nghiền sỏi có thể phá vỡ sỏi thành các mảnh nhỏ hơn để dễ dàng thải ra. Phương pháp này thường được sử dụng cho các sỏi thận lớn hơn 5mm và không thể thải ra tự nhiên.

– Nội soi thận: Nội soi thận là một phương pháp phẫu thuật nhỏ, không xâm lấn để loại bỏ sỏi thận. Phương pháp này thường được sử dụng cho các sỏi lớn hoặc vị trí khó tiếp cận.

– Phẫu thuật thận: Phẫu thuật thận là phương pháp cuối cùng nếu các phương pháp trên không thành công hoặc không phù hợp với bệnh nhân. Phẫu thuật thường được thực hiện nếu sỏi thận lớn hoặc gây ra tổn thương nghiêm trọng cho thận.

Ứng dụng và hạn chế của siêu âm sỏi thận trong việc đánh giá và theo dõi sỏi thận:

Ứng dụng của siêu âm sỏi thận:

– Đánh giá vị trí, kích thước và số lượng của sỏi thận.

– Xác định tính động và hình dạng của sỏi thận.

– Đánh giá mức độ tổn thương của thận.

– Dự đoán khả năng sỏi thải ra tự nhiên.

– Giúp bác sĩ quyết định liệu cần điều trị và lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp.

Hạn chế của siêu âm sỏi thận:

– Khả năng phát hiện sỏi thận phụ thuộc vào kích thước và loại sỏi.

– Không thể đánh giá được các quặng sỏi nằm sâu trong mô thận hoặc ở các bệnh nhân không có ứ nước thận.

– Đôi lúc đặt bệnh nhân vào nguy cơ phải sử dụng thuốc cản quang đường tĩnh mạch.

– Khó khăn trong việc phân biệt giữa sỏi và các khối u hoặc các bệnh lý khác.