Bàn chân khoèo bẩm sinh: Nguyên nhân, triệu chứng, điều trị và cách dự phòng

1. Nguyên nhân:

• Bản chất di truyền: Một số trường hợp bàn chân khoèo có thể được di truyền từ thế hệ cha mẹ. Nếu một trong hai bên cha mẹ của trẻ đã từng có bàn chân khoèo, khả năng cao trẻ sơ sinh cũng sẽ mắc phải.
• Vị trí tử cung: Trong quá trình phát triển tử cung, không gian hạn chế có thể tạo áp lực lên các cơ và dây chằng trong bàn chân của trẻ. Điều này có thể làm cho bàn chân không thể duỗi hoàn toàn sau khi trẻ ra đời.
• Vấn đề về cơ bắp và dây chằng: Các vấn đề về cơ bắp và dây chằng trong bàn chân có thể gây ra bàn chân khoèo ở trẻ sơ sinh. Đây có thể là do sự phát triển không bình thường của cơ bắp, sự không cân đối trong sức kéo giữa các dây chằng, hoặc do tổn thương trong quá trình sinh.

2. Triệu chứng:

  Triệu chứng của dị tật bàn chân khoèo bẩm sinh bao gồm nhiều dấu hiệu khác nhau, có thể được phát hiện ngay sau khi trẻ mới sinh hoặc trong vài tháng đầu tiên của đời. Những dấu hiệu này bao gồm:

• Chân bị xoắn: Bàn chân bị quay vào phía trong và hướng xuống. Điều này có thể là kết quả của cả hai thành phần cấu tạo của chân, bao gồm các xương và mô mềm như cơ, gân và dây chằng.
• Mắt cá chân bị co lại: Mắt cá chân bị co lại, làm cho gót chân và ngón chân chạm vào nhau. Điều này tạo ra một vết nhăn sâu ở phần trên của chân.
• Mép ngoài bàn chân cong và khép và nghiêng trong phần trước, giữa bàn chân. Nếp lằn da sau gót bàn chân rõ và nếp lằn da phần giữa bàn chân rõ.
• Độn chân: Trẻ có thể có chiều dài chân khác nhau hoặc kích thước chân khác nhau. Điều này có thể là do xương chân không phát triển đầy đủ.
• Cơ cẳng chân có thể bị teo hoặc liệt. Không thể đưa bàn chân về vị trí trung gian bằng tay.
• Các cụm xương chân có thể không cùng cấu trúc hoặc không nằm ở vị trí bình thường.

Những dấu hiệu này đều cho thấy sự bất thường trong cấu trúc bàn chân của trẻ, và có thể gây ra khó khăn trong việc đi lại và hoạt động hàng ngày của trẻ. Để chẩn đoán dị tật bàn chân khoèo bẩm sinh, trẻ cần được kiểm tra bởi một bác sĩ chuyên khoa và có thể phải được thực hiện các xét nghiệm bổ sung như chụp X-quang hoặc siêu âm.

3. Điều trị

3.1 Nguyên tắc điều trị: Những nguyên tắc quan trọng trong việc điều trị bệnh bàn chân khoèo bẩm sinh bao gồm:

•  Can thiệp sớm: Điều trị bệnh bàn chân khoèo càng sớm thì khả năng phục hồi chức năng bàn chân sẽ càng tốt. Việc can thiệp sớm hơn có thể giúp bé phát triển các cơ và xương của bàn chân một cách tự nhiên hơn.

•  Can thiệp phục hồi chức năng bàn chân khoèo bẩm sinh toàn diện: Việc can thiệp phục hồi chức năng bàn chân khoèo bao gồm sử dụng các phương pháp như bó bột chỉnh hình, bài tập kéo dãn, nẹp chỉnh hình. Việc sử dụng các phương pháp này giúp bé phát triển một cách tự nhiên và giúp đưa bàn chân về vị trí đúng.
•  Khám lại thường xuyên: Sau khi kết thúc việc sử dụng bó bột chỉnh hình, bé cần được khám lại thường xuyên để đánh giá tiến triển và xác định các phương pháp điều trị phù hợp tiếp theo. Thông thường, thời gian khám lại là 6 tháng/lần.

3.2 Các phương pháp điều trị

Điều trị bàn chân khoèo ở trẻ sơ sinh tập trung vào việc điều chỉnh và định hình lại cấu trúc chân để trẻ có thể có khả năng di chuyển và hoạt động bình thường. Trong hầu hết các trường hợp, điều trị bàn chân khoèo bắt đầu ngay sau khi trẻ được chẩn đoán. Dưới đây là các phương pháp điều trị phổ biến được sử dụng cho bàn chân khoèo ở trẻ sơ sinh:

• Xoa bóp và kéo dãn (Manipulation and Casting): Đây là phương pháp điều trị ban đầu thường được sử dụng trong 4-6 tuần đầu tiên sau khi trẻ chào đời. Bác sĩ chuyên khoa sẽ thực hiện các động tác xoa bóp và kéo dãn nhẹ để giãn cơ và mô mềm của chân. Sau đó, chân của trẻ được đặt vào một ổ chống co lại (cast) từ hông đến ngón chân để giữ cho chân ở vị trí đúng. Ổ chống co lại thường được thay đổi định kỳ, từ 1-2 tuần, để điều chỉnh cho sự phát triển của chân. Quá trình này tiếp tục cho đến khi chân của trẻ đạt được vị trí chính xác.
• Giày đặc biệt (Orthotic Shoes): Sau khi ổ chống co lại không còn cần thiết, trẻ sẽ được đặt vào giày đặc biệt để duy trì vị trí chân đúng sau quá trình điều trị ban đầu. Giày đặc biệt thường được thiết kế đặc biệt với các thanh và đai điều chỉnh để hỗ trợ và duy trì vị trí chân.
• Phẫu thuật (Surgery): Trong một số trường hợp nặng hoặc khi các phương pháp điều trị không hiệu quả, phẫu thuật có thể được thực hiện. Phẫu thuật bàn chân khoèo thường được thực hiện khi trẻ khoảng 9-12 tháng tuổi. Quá trình phẫu thuật bao gồm điều chỉnh và khắc phục các cấu trúc xương và mô mềm của chân để đạt được vị trí chân chính xác.

4. Cách phòng tránh

Mặc dù bàn chân khoèo là một tình trạng bẩm sinh không thể ngăn ngừa hoàn toàn, nhưng có một số biện pháp phòng ngừa có thể giúp giảm nguy cơ bị bệnh hoặc phát hiện sớm để điều trị kịp thời. Dưới đây là một số cách phòng tránh bàn chân khoèo ở trẻ sơ sinh:

• Siêu âm trước khi sinh: Siêu âm bắt đầu từ 18-20 tuần mang thai có thể giúp phát hiện sớm các dấu hiệu bàn chân khoèo. Điều này cho phép gia đình và bác sĩ chuẩn bị tâm lý và kế hoạch điều trị sớm sau khi trẻ chào đời.
• Hạn chế các yếu tố nguy cơ: Cố gắng hạn chế các yếu tố nguy cơ có thể tác động đến phát triển của thai nhi, bao gồm không hút thuốc, không uống rượu và không sử dụng các chất gây nghiện.
• Thực hiện kiểm tra sau sinh: Việc kiểm tra chân của trẻ sơ sinh ngay sau khi sinh có thể giúp phát hiện sớm các dấu hiệu bàn chân khoèo. Điều này giúp bắt đầu quá trình điều trị ngay từ giai đoạn sớm, tăng cơ hội để trẻ phục hồi hoàn toàn.
• Theo dõi sát sao trong quá trình phát triển: Nếu có một trường hợp bàn chân khoèo trong gia đình, quan trọng để theo dõi sát sao sự phát triển của trẻ.

Tài liệu tham khảo:

• Bài giảng lâm sàng – Trường Đại học Kỹ thuật Y Dược Đà Nẵng.

0