Người thẩm định: Trương Công Duẩn Người phê duyệt: Phùng Nam Lâm Ngày phát hành: 01/04/2022

1. Mục đích

1.1. Mục đích quy trình xử lý mẫu bệnh phẩm tế bào học phụ khoa

• Hướng dẫn xử lý mẫu bệnh phẩm tế bào phụ khoa phết lam
• Hướng dẫn thực hiện kỹ thuật xử lý mẫu bệnh phẩm phụ khoa nhúng dịch trên máy làm tiêu bản Thinprep 2000 và Cellprep LBC processor

1.2. Mục đích xét nghiệm bệnh phẩm tế bào học phụ khoa

• Tế bào phụ khoa phết lam: tầm soát ung thư cổ tử cung
• Tế bào phụ khoa nhúng dịch: tầm soát ung thư cổ tử cung bằng cách thu thập và dàn mỏng tế bào cổ tử cung – âm đạo lên lam kính và thiết bị chuyên dụng, được nhuộm màu nhằm phát hiện các thay đổi tiền ung thư, ung thư và viêm tử cung trên kính hiển vi.

2. Phạm vi áp dụng

Quy trình này áp dụng cho các Đơn nguyên Giải phẫu bệnh trong Hệ thống các Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec.

3. Trách nhiệm

• Kỹ thuật viên và Bác sĩ Giải phẫu bệnh chịu trách nhiệm thực hiện quy trình.
• Trưởng Đơn nguyên/ Kỹ thuật viên trưởng Đơn nguyên Giải phẫu bệnh chịu trách nhiệm giám sát và kiểm tra chất lượng 

4. Định nghĩa – Từ viết tắt

5. Quy trình cho tế bào phụ khoa phết lam (Conventional Pap-smears (CS))

5.1 Lấy mẫu bệnh phẩm tế bào học phụ khoa

• Mẫu tế bào học phụ khoa được lấy tại các khoa lâm sàng.
• Mẫu CS được cố định ngay lập tức bằng cồn 95 độ.

Lấy mẫu bệnh phẩm tế bào học phụ khoa

5.2. Hóa chất

Papanicolaou.

5.3. Xử lý tiêu bản

• Tất cả các tiêu bản CS được nhuộm bằng phương pháp Papanicolaou.
• Dán lamen tiêu bản bằng lam kính dài
• Mỗi tiêu bản đực dán nhãn với mã số giải phẫu bệnh thích hợp.
• Tiêu bản được đánh giá kết quả sớm nhất có thể.
• Bác sĩ giải phẫu bệnh là người đọc và ký trả kết quả tế bào học CS.

6. Quy trình cho tế bào học nhúng dịch (Liquid Base Cytology – LBC)

6.1. Lấy mẫu

Bệnh phẩm được lấy từ các khoa lâm sàng theo tiêu chuẩn thực hành, sau khi lấy phải đựng trong lọ chuyên dụng, đậy kín nắp và gửi xuống Giải phẫu bệnh để làm xét nghiệm.

6.2. Phiếu yêu cầu xét nghiệm

Phiếu yêu cầu xét nghiệm phải được điền đầy đủ các mục có trên phiếu, dán PID/ SID (nếu áp dụng) tương ứng với lọ/túi đựng bệnh phẩm, tên và chữ ký của bác sỹ yêu cầu làm xét nghiệm.

6.3. Chuẩn bị trang thiết bị – vật tư, hóa chất

• Thiết bị
  • Máy làm tiêu bản Thinprep 2000
  • Máy làm tiêu bản Cellprep LBC processor
• Vật tư – Hóa chất
  • Màng lọc, lam kính đồng bộ với máy
  • Cồn 95°
  • Bút chì 2B, giấy thấm.

7. Nguyên tắc/Nguyên lý của quy trình xét nghiệm mẫu bệnh phẩm tế bào học phụ khoa

• Máy làm tiêu bản Thinprep 2000
  • Phân tán: Bộ lọc thử nghiệm ThinPrep Pap quay trong lọ mẫu, tạo ra dòng điện trong chất lỏng đủ mạnh để tách các mảnh vụn và phân tán chất nhờn, nhưng đủ nhẹ nhàng để không có ảnh hưởng xấu đến sự xuất hiện của tế bào.
  • Thu thập tế bào: Phần mềm ThinPrep theo dõi tốc độ lưu chuyển và nhận biết khi các lỗ màng lọc bị tắc nghẽn bởi tạp chất (hồng cầu [HC], bạch cầu [BC], và tế bào thượng mô).
  • Chuyển tế bào: Lọ được lộn ngược lên 180° và màng lọc tiếp xúc với lam kính. Áp suất không khí sau màng lọc giúp tế bào bám tự nhiên lên phiến kính.
• Máy làm tiêu bản Cellprep LBC processor
  • Sử dụng Công nghệ hút – thổi.

Tuân thủ các bước hực hiện xử lý bệnh phẩm tế bào học phụ khoa đúng quy trình

8. Nguyên tắc an toàn

8.1 Thực hiện an toàn sinh học

• Tuân thủ các bước theo đúng quy trình xét nghiệm
• Áp dụng các biện pháp an toàn chung khi xử lý mẫu và thực hiện xét nghiệm theo Chương trình an toàn phòng xét nghiệm.
• Thực hiện bảo hộ cá nhân đầy đủ khi tiếp xúc với các bệnh phẩm, tránh nhiễm chéo và không lây nhiễm cho nhân viên y tế.

8.2 Thực hiện an toàn hóa chất

• Vỏ chai hóa chất sau khi sử dụng hết phải được bỏ vào túi rác riêng và được xử lý theo đúng quy trình xử lý hóa chất và rác thải.
• Thực hiện an toàn điện, an toàn cháy nổ trong phòng xét nghiệm 

 9. Các bước tiến hành xét nghiệm mẫu bệnh phẩm tế bào học phụ khoa

• Nhận mẫu 
• Tuân thủ quy định nhận bệnh phẩm theo quy trình…
• Xử lý bệnh phẩm
  • Máy làm tiêu bản Thinprep 2000: Các bước tiến hành:
    • Cắm điện, bật công tắc để khởi động máy.
    • Sắp xếp mẫu theo đúng thứ tự Pathcode đã được cấp (từ pathcode thấp đến cao).
    • Mở cửa máy: dùng tay gạt cửa máy từ trái qua phải. 
    • Thay mới dung dịch cố định bằng cồn 95° mới, để mức cồn ở giữa vạch Max và vạch Min.
    • Lam kính: Dùng bút chì 2B ghi thông tin bệnh nhân (tên, PID, ngày tháng năm sinh) lên lam kính để tương ứng với từng lọ mẫu bệnh phẩm, dùng giấy lau nhẹ qua phần bút chì vừa ghi để loại bỏ cặn bút chì.
    • Kiểm tra lại thông tin định danh trên lam kính và ống mẫu rồi gắn lam kính lên giá của máy đúng chiều qui định.
    • Với những mẫu nhiều hồng cầu tiến hành ghi chép lại vào “Phiếu kiểm soát kỹ thuật hàng ngày” và tiến hành khử hồng cầu theo phụ lục 1, sau khi khử xong thực hiện các bước tiếp theo. Mở nắp ống mẫu (mẫu bình thường và mẫu đã được khử hồng cầu) và đưa vào khay đựng mẫu trên máy.
    • Gắn phễu lọc vào giá rồi đưa vào máy (lưu ý: không chạm tay vào màng lọc)
    • Đóng cửa máy: gạt cửa từ trái qua phải.
    • Ấn số 4-GYN trên bảng điều khiển cho máy hoạt động
    • Khi máy xử lý xong:
      • Trên bảng điều khiển hiện chữ “Process complete”: Thao tác theo trình tự từ trên xuống mở cửa máy và lấy ra lần lượt: lọ dung dịch cố định, giá gắn phễu lọc và lọ đựng dung dịch. 
      • Trên bảng điều khiển hiện chữ “Process complete” nhưng có note “Sample is dilute” thì ghi chép vào “Phiếu kiểm soát kỹ thuật hàng ngày”.
    • Lấy giấy thấm lót và gỡ phễu lọc ra khỏi giá để gắn phễu lọc mới cho ca tiếp theo.
    • Lam kính sau khi làm xong được xếp vào giá để nhuộm 
    • Khi không xử dụng máy nữa thì tắt nguồn, vệ sinh buồng máy và thân máy bằng cồn 70 %

Phân tích mẫu bệnh phẩm tế bào học phụ khoa

• • • • Máy làm tiêu bản Cellprep LBC processor: Các bước tiến hành:
        • Bật nút nguồn của máy.
        • Sắp xếp mẫu theo đúng thứ tự Pathcode đã được cấp (từ pathcode thấp đến cao).
        • Thêm alcol 95 % vào cốc chứa.
        • Đặt các bộ lọc vào giá lọc sao cho các màng lọc ngửa lên trên.
        • Lam kính: Dùng bút chì 2B ghi thông tin bệnh nhân (tên, PID, ngày tháng năm sinh) lên lam kính để tương ứng với từng lọ mẫu bệnh phẩm, dùng giấy lau nhẹ qua phần bút chì vừa ghi để loại bỏ cặn bút chì.
        • Kiểm tra lại thông tin định danh trên lam kính và ống mẫu rồi gắn lam kính lên giá của máy đúng chiều qui định. Đặt lam Cellprep vào khe chứa lam, mặt được tráng úp xuống dưới.
        • Lắc lọ Cellprep 3 – 4 lần để trộn đều mẫu, sau đó quay ngược lọ (nắp xuống dưới), đưa vào vị trí tay kẹp 
        • Chọn chế độ GYN cho tế bào cổ tử cung.
        • Chọn chế độ chạy tùy vào độ đục mẫu (quan sát độ đục bằng mắt thường).
          • Chế độ A: Sử dụng khi số lượng tế bào trong dung dịch ở mức độ trung bình.
          • Chế độ B: Sử dụng khi số lượng tế bào trong dung dịch quá ít. Dung dịch trong suốt.
          • Chế độ C: Sử dụng khi số lượng tế bào trong dung dịch quá nhiều. Dung dịch đổi màu.
        • Nhấn ‘START’: Máy tự động thực hiện thao tác xử lý bộ lọc, mở nắp, hút, thổi và trượt màng lọc. Nếu muốn dừng lại nhấn ‘STOP’.
        • Sau khi hoàn thành, giữ lam kính trong cốc chứa alcol để cố định tế bào trong 10 – 15 giây trước khi nhuộm Pap.
        • Gỡ lọ đựng mẫu ra khỏi giá để gắn lọ đựng mẫu cho ca tiếp theo
        • Lam kính sau khi làm xong được xếp vào giá để nhuộm
        • Khi không xử dụng máy nữa thì tắt nguồn, vệ sinh buồng máy và thân máy bằng cồn 70 %
• Kiểm soát chất lượng
  • Tần suất thay mới dung dịch cố định của máy Thinprep 2000 và máy Cellprep LBC processor 
  • Máy Thinprep 2000: Thay dung dịch cố định khi đạt 100 tiêu bản được thực hiện hoặc hằng ngày, tùy theo điều kiện nào xảy ra trước.
  • Máy Cellprep LBC processor: Đổ đầy và loại bỏ cồn 95% trong cốc đựng dung dịch cố định trước và sau khi sử dụng hằng ngày. Thay ngay nếu trong quá trình chạy mẫu có tế bào bong ra (nhìn bằng mắt thường) dung dịch cố định.
  • Tránh nhầm lẫn mẫu khi tiến hành chạy nhiều mẫu:
    • Chạy từng mẫu bệnh phẩm, chạy xong mới chuyển qua thao tác mẫu mới.
      • Khi tiến hành chạy nhiều mẫu, sau khi ghi thông tin định danh lên lam kính cần để chung lọ đựng mẫu và lam kính của bệnh nhân đó ra 1 chỗ riêng.
      • Trước khi tiến hành nạp lam kính và mẫu cần kiểm tra lại thông tin định danh của bệnh nhân rồi mới tiến hành nạp vào máy.
    • Kiểm soát luồng công việc 
      • Lưu trữ mẫu
      • Lọ đựng dịch nhúng còn lại được lưu trữ theo quy định lưu trữ mẫu

10. Lưu trữ hồ sơ

• Quy trình xử lý mẫu bệnh phẩm tế bào học phụ khoa (Gynecology)
• Xử lý mẫu nhiều hồng cầu

 11. Tài liệu liên quan

• Quy trình nhuộm Papanicolaou mẫu bệnh phẩm tế bào học
• Quy định dán nhãn mã bệnh phẩm giải phẫu bệnh

Tài liệu tham khảo

• Quy chế bệnh viện – BYT/1997.
• Tiêu chuẩn ISO 15189 (2007)
• Hướng dẫn quy trình kỹ thuật chuyên ngành Giải phẫu bệnh- Tế bào học (5199/QĐ-BYT ngày 25/12/2013 của Bộ Y tế)
• Quy trình sử dụng máy ThinPrep2000 của hãng Hologic.
• Quy trình chạy mẫu cổ tử cung bằng máy CELLPREP PLUS 4.63

Danh sách phụ lục Phụ lục 01: Xử lý mẫu nhiều hồng cầu Bản quyền và thương hiệu: Thông tin và hình ảnh trên website thuộc quyền sở hữu của Vinmecdr. Việc sao chép, sử dụng phải được Vinmecdr chấp thuận trước bằng văn bản. Miễn trừ trách nhiệm: Tất cả những tư liệu được cung cấp trên website này đều mang tính tham khảo. Do đó, nội dung và hình ảnh sẽ được thay đổi, cập nhật và cải tiến thường xuyên mà không phải thông báo trước. Vinmecdr không bảo đảm về độ chính xác cũng như sự hoàn thiện về thông tin. Chúng tôi không chịu trách nhiệm pháp lý cho những thiệt hại xuất hiện trực tiếp hay gián tiếp từ việc sử dụng hoặc hành động dựa theo những thông tin trên hoặc một số thông tin xuất hiện trên website này. Vinmecdr không chịu trách nhiệm pháp lý về những sai sót, lỗi chính tả… do nhập liệu cùng với những sự cố khách quan khác như: nhiễm virus, hành vi phá hoại, ác ý… xảy ra trên website này cũng như các website liên kết, nếu có. Đường link liên kết Vinmecdr sẽ không chịu trách nhiệm hay có nghĩa vụ pháp lý dưới bất kỳ hình thức nào về nội dung của những website không thuộc Vinmecdr được liên kết với website www.vinmecdr.com, bao gồm các sản phẩm, dịch vụ và những mặt hàng khác được giới thiệu thông qua những website đó

0