Phương pháp thay máu được áp dụng để điều trị vàng da sơ sinh khi bé có triệu chứng đe dọa nhiễm độc thần kinh do Bilirubin trong máu tăng cao. Quy trình kỹ thuật thay máu cho trẻ sơ sinh bị vàng da tăng bilirubin sẽ được hướng dẫn trong bài viết dưới đây. 

Người thẩm định: Ngô Đức Thọ Người phê duyệt: Ngô Đức Thọ Ngày phát hành: 02/03/2020 Ngày hiệu chỉnh: 04/03/2022

1. Định nghĩa

1.1. Mục đích

• Lấy Bilirubin, hồng cầu đã gắn với kháng thể, sản phẩm giáng hóa của Hb ra khỏi lòng mạch (Có thể giảm tới 45-60% so với trước thay máu).
• Bổ sung Hb (Khi thiếu máu)
• Cải thiện toan máu.
• Bổ xung Albumin.

1.2. Thời điểm thay máu

• Trước sinh cho trẻ bất đồng Rh (Chưa tiến hành được tại Việt Nam)
• Sau sinh.

Thời điểm thay máu cho trẻ sơ sinh là sau sinh

1.3. Tiêu chuẩn máu dùng để thay

• Chống đông bằng CPD (Citrate Phosphate Dextros).
• Lưu trữ < 3 ngày
• Nhiệt độ 37oC
• Nồng độ đường trong máu để thay: 300mg/dl
• Ht 45 – 50%
• Đã loại trừ các bệnh lấy nhiễm qua đường máu.

1.4. Đường thay máu

• Một đường: Bơm hút máu cùng một đường qua tĩnh mạch rốn (TMR)
• Hai đường: Trẻ vàng da có bệnh nặng kèm theo
  • Lấy máu ra từ động mạch rốn (ĐMR), bơm máu vào qua tĩnh mạch rốn (TMR)
  • Lấy máu ra từ động mạch quay, bơm máu vào từ tĩnh mạch ngoại vi

1.5. Chọn nhóm máu để thay

• Bất đồng Rh: Hồng cầu nhóm “O” “rửa” Rh (-) kết hợp huyết tương nhóm “AB”
• Thay máu ngay sau lọt lòng→ Thử phản ứng chéo máu để thay với máu mẹ phải (-)
• Thay máu muộn hơn (Các ngày sau đẻ) →Thử phản ứng chéo máu để thay với máu con phải (-)
• Bất đồng hệ ABO: Hồng cầu nhóm “O” “rửa” kết hợp với huyết tương nhóm AB
• Các trường hợp khác: Máu thay cùng nhóm với máu con, phản ứng chéo tại giường (-)

1.6. Lượng máu cần đăng ký

• 160-170ml/kg → 85% tổng lượng máu được đổi mới.

1.7. Khối lượng máu mỗi lần bơm vào – hút ra:

1.8. Thời gian và tốc độ mỗi lần bơm hút máu

• 3-5 ml/phút

2. Chỉ định thay máu theo nồng độ bilirubin

– Trẻ đủ tháng

– Trẻ đẻ non

– Trẻ bất đồng ABO

– Trẻ bất đồng Rh

• Thay máu ngay sau lọt lòng:

• • Bilirubin máu cuống rốn ≥ 5mg/dl (85 mmol/l)
  • Hb máu cuống rốn ≤ 10g/dl
  • Tăng hiệu giá kháng thể , Test Coombs GT (+) máu mẹ, Coombs TT máu con (+)
• Thay máu sau sinh (Các ngày sau):

• Chỉ định thay máu cấp cứu nếu tốc độ tăng bilirubin ≥ 0,5mg/dl/h

3. Kỹ thuật đặt catheter tmr để thay máu (Xem bài kỹ thuật đặt catheter tĩnh mạch rốn)

3.1. Dụng cụ

• 2 bàn tiêm, dây truyền (2 bộ), dây truyền máu, cọc truyền
• Sonde ăn số 4,5,6
• Bộ tiểu phẫu ( Panh có mẫu, kéo cong nhỏ, thông nòng, chỉ khâu, kim khâu)
• Chạc nối “3”, “4”, bơm tiêm dùng 1 lần các loại 5ml, 10ml, 20ml
• Xăng có lỗ, ga vô trùng
• Giường sưởi hay lồng ấp

Quy trình thay máu cho trẻ sơ sinh cần đúng kỹ thuật

3.2. Thuốc

• Heparin 150 đv/kg, bơm 1 lần qua tĩnh mạch rốn trước bơm – hút máu
• Ca-gluconat 10%: 1 ml/100 ml máu thay, bơm qua tĩnh mạch rốn
• Huyết thanh mặn 9%: Để làm đầy catheter rốn trước thay máu
• Nước cất: Để pha loãng Heparin
• Adrenalin, Bicarbonat: Thuốc cấp cứu khi cần

4. Dụng cụ cấp cứu

•  Máy monitoring, bóng bóp, ống+lưỡi đèn NKQ, dây dẫn oxy

5. Địa điểm thực hiện

• Thủ thuật thực hiện khi đặt trẻ trong lồng ấp , tại phòng bệnh đã được vệ sinh-tiệt trùng 

6. Biến chứng và xử lý

7. Checklist

8. Giáo dục sức khỏe/tư vấn

• Tiếp tục chiếu đèn
• Theo dõi mức độ tăng bilirubin sau thay máy (Test, XN bilirubin tai labo), toàn trạng của người bệnh

Tài liệu tham khảo

• Neonatology. Mangagement, Procedures, On – Call Problems, Diseases and Drugs. Fifth edition.
• House Staff Manual for the William H. Tooley Intensive Care Nursery University of California, San Francisco. Eighth Edition, July 2003.
• Evaluation of unconjugated hyperbilirubinemia in term and late preterm infants. UpToDate. Nov 7 2012.
• Clinical manifestations of unconjugated hyperbilirubinemia in term and late preterm infants. UpToDate Oct 31 2012.
• Treatment of unconjugated hyperbilirubinemia in term and late preterm infants Authors Ronald J Wong, BA Vinod K Bhutani, MD, FAAP. UpToDate Jul 16 2012.

Chữ viết tắt

• TMR: Tĩnh mạch rốn
• ĐMR: Động mạch rốn
• CĐ: Chiếu đèn
• TM: Thay máu

Ghi chú

• Văn bản được sửa đổi lần thứ 01, thay thế văn bản “Quy trình kỹ thuật thay máu cho trẻ sơ sinh bị vàng da do tăng Bilirubin GT (Guideline for neonatal exchange transfusion due to unconjugated hyperbilirubinemia)” mã 01833/6 phát hành ngày 03/04/2017

Bản quyền và thương hiệu: Thông tin và hình ảnh trên website thuộc quyền sở hữu của Vinmec. Việc sao chép, sử dụng phải được Vinmec chấp thuận trước bằng văn bản. Miễn trừ trách nhiệm: Tất cả những tư liệu được cung cấp trên website này đều mang tính tham khảo. Do đó, nội dung và hình ảnh sẽ được thay đổi, cập nhật và cải tiến thường xuyên mà không phải thông báo trước. Vinmec không bảo đảm về độ chính xác cũng như sự hoàn thiện về thông tin. Chúng tôi không chịu trách nhiệm pháp lý cho những thiệt hại xuất hiện trực tiếp hay gián tiếp từ việc sử dụng hoặc hành động dựa theo những thông tin trên hoặc một số thông tin xuất hiện trên website này. Vinmec không chịu trách nhiệm pháp lý về những sai sót, lỗi chính tả… do nhập liệu cùng với những sự cố khách quan khác như: Nhiễm virus, hành vi phá hoại, ác ý… xảy ra trên website này cũng như các website liên kết, nếu có. Đường link liên kết: Vinmec sẽ không chịu trách nhiệm hay có nghĩa vụ pháp lý dưới bất kỳ hình thức nào về nội dung của những website không thuộc Vinmec được liên kết với website www.vinmec.com, bao gồm các sản phẩm, dịch vụ và những mặt hàng khác được giới thiệu thông qua những website đó.

0