Quy trình cấp cứu chấn thương cột sống

Người thẩm định: Nguyễn Đăng Tuân
Người phê duyệt: Phùng Nam Lâm
Ngày phát hành lần đầu: 03/06/2019
Ngày hiệu chỉnh: 03/06/2020

I. Mục đích

• Thống nhất quy trình cấp cứu chấn thương cột sống tại hệ thống y tế Vinmec.

II. Đối tượng bắt buộc:

• Bác sĩ và điều dưỡng khoa Hồi sức cấp cứu.

III. Đối tượng liên quan (Cần nắm thông tin và phối hợp thực hiện):

• Tất cả các nhân viên y tế trong hệ thống.

IV. Quy định chung

1. Các tiêu chí cần đạt

• Thời gian cấp cứu tình từ thời điểm tiếp nhận
  • Thực hiện xong đánh giá lâm sàng ban đầu (primary survey): 10 phút.
  • Thực hiện xong lấy máu XN, thăm dò cấp cứu tại giường: 30 phút (ưu tiên xét nghiệm nhanh POCT).
  • CĐHA (xquang, CT scan, siêu âm) nếu có chỉ định: trong vòng 60 phút.
  • Nhận định tổn thương và định hướng xử trí cấp cứu (secondary survey): 60 phút
• Các tiêu chí điều trị đặc hiệu theo tổn thương.
  • Cocticoit (nếu tổn thương tủy): trong vòng 30 phút sau khi có chẩn đoán.

2. Báo cáo cho lãnh đạo chuyên môn các trường hợp:

• Bệnh nhân có nguy cơ tử vong
• Sốc thần kinh, sốc tủy, dấu hiệu chèn ép tuỷ cấp tính
• Trong tai bạn cấp cứu hàng loạt
• Suy, rối loạn hô hấp cần phải đặt nội khí quản
• Cần chuyển viện vì thiếu chuyên khoa hoặc thiếu nhân lực (trừ trường hợp bệnh viện đã có kế hoạch chủ động từ trước vì không có chuyên khoa).
• Kế hoạch chuyển viện nhưng có nguy cơ tử vong trên đường vận chuyển
• Bệnh nhân được quan tâm đặc biệt

3. Các cảnh báo, bẫy chẩn đoán và xử trí

• Không khám, đánh giá đầy đủ, chi tiết theo đúng quy trình từ đầu đến chân: bỏ sót tổn thương vùng ngực, bụng.
• Liệt, rối loạn cảm giác ở chi: do tắc mạch máu
• Không kết hợp đối chiếu giữa lâm sàng và CĐHA dẫn đến đánh giá sai tổn thương.

3.1. Phản ứng cấp cứu

• Các dấu hiệu lâm sàng cần thiết ngay
  • Điểm Glasgow, mạch, huyết áp, nhịp tim, nhịp thở; đang chảy máu ra ngoài
  • Dấu hiệu chấn thương tuỷ sống
    • Liệt: tứ chi, 2 chi dưới, liệt cơ hô hấp
    • Rối loạn cơ tròn, cương dương
    • Rối loạn cảm giác, vận động ở chi
  • Hội chứng sốc thần kinh (Neurogenic shock): có/không?
  • Hội chứng sốc tuỷ (Spinal shock): có/không?
  • Hoàn cảnh và cơ chế chấn thương: Rơi độ cao, bị xoắn vặn cổ, treo cổ
  • Giờ xảy ra chấn thương
• Các yêu cầu cận lâm sàng và thăm dò cấp cứu
  • Xét nghiệm nhanh:
    • Đường máu mao mạch, Sinh hoá nhanh, Khí máu động mạch, Điện tim
    • Công thức máu, nhóm máu, đông máu;
  • CĐHA:
    • CT scanner cột sống hoặc tầm soát toàn thân (nếu cần)
    • Cộng hưởng từ cột sống (nếu nghi ngờ tổn thương tủy sống)
• Chẩn đoán phân biệt cấp cứu:
  • Phân biệt liệt do tổn thương thần kinh/tủy với liệt do thiếu máu cục bộ/tắc mạch
  • Sốc do các nguyên nhân khác: mất máu, hoảng sợ
  • Tổn thương mạch máu
• Xử trí cấp cứu
  • Các xử trí khẩn cấp ngay để ổn định bệnh nhân (ABCDE). Lưu ý:
    • Cố định vùng cột sống bị tổn thương
    • Cột sống cổ: nẹp cổ
    • Cột sống ngực và lưng: bộ dụng cụ cố định cột sống Kendrick Extrication Device; cố định trên cáng cứng
    • Cầm máu nếu đang chảy máu, vết thương mạch máu
    • Nếu bí tiểu và cầu bàng quang: đặt sonde bàng quang (nếu có cầu bang quang)
  • Xử trí cấp cứu đặc hiệu:
    • Corticosteroid: các hướng dẫn chưa thống nhất. Liều lượng Methylprednisolone: Bolus 30mg/kg/15ph, duy trì 5,4 mg/kg/h x 23 h
    • Điều trị thương tổn phối hợp: ngực, bụng
    • Nhanh chóng xác định: có chỉ định phẫu thuật cấp cứu hay không (tổn thương chèn ép tủy, tổn thương cột sống mất vững)
• Tiếp cận cấp cứu các chuyên khoa liên quan: ngoại, chấn thương, chẩn đoán hình ảnh, ngân hàng máu. Các chuyên khoa ngoại theo tổn thương:
  • Phẫu thuật thần kinh hoặc ngoại phẫu thuật chấn thương cột sống: liên hệ ngay lập tức. Nếu nguồn lực không sẵn có, nên chuyển bệnh nhân đến cơ sở y tế có đầy đủ nguồn lực về phẫu thuật và hồi sức thần kinh.
  • Nếu có tổn thương cơ quan nào cần phải can thiệp cấp cứu: liên hệ ngay lập tức với chuyên khoa đó.

3.2. Xử trí chuyên sâu và điều trị tiếp theo, sau khi ổn định bệnh nhân

• Xem xét khả năng phẫu thuật cột sống nếu tổn thương mất vững hoặc tổn thương chèn ép tủy thần kinh.
• Phòng ngừa huyết khối tĩnh mạch: cân nhắc và thận trọng nếu có chỉ định phẫu thuật.

3.3. Pathway hướng dẫn các bước phản ứng theo tình trạng BN

Tài liệu tham khảo

1. Spinal Trauma Guideline, Victorian Government, Department of Health, 2014.
2. Advanced trauma life support, 9th edition, American College of Surgeons.
3. International trauma life support, 8th edition, John E. Campbell, Roy L. Alson.
4. Tài liệu đào tạo cấp cứu, Dự án tăng cường năng lực chuyên môn khám chữa bệnh, Cục quản lý khám chữa bệnh, Bộ Y tế, Nhà xuất bản Y học 2014.

Từ viết tắt:

• HSCC: Hồi sức cấp cứu
• BS: Bác sĩ
• ĐD: Điều dưỡng
• XN: Xét nghiệm
• CĐHA: Chẩn đoán hình ảnh
• BN: Bệnh nhân

Bản quyền và thương hiệu: Thông tin và hình ảnh trên website thuộc quyền sở hữu của Vinmecdr. Việc sao chép, sử dụng phải được Vinmecdr chấp thuận trước bằng văn bản.
Miễn trừ trách nhiệm: Tất cả những tư liệu được cung cấp trên website này đều mang tính tham khảo. Do đó, nội dung và hình ảnh sẽ được thay đổi, cập nhật và cải tiến thường xuyên mà không phải thông báo trước. Vinmecdr không bảo đảm về độ chính xác cũng như sự hoàn thiện về thông tin. Chúng tôi không chịu trách nhiệm pháp lý cho những thiệt hại xuất hiện trực tiếp hay gián tiếp từ việc sử dụng hoặc hành động dựa theo những thông tin trên hoặc một số thông tin xuất hiện trên website này. Vinmecdr không chịu trách nhiệm pháp lý về những sai sót, lỗi chính tả… do nhập liệu cùng với những sự cố khách quan khác như: nhiễm virus, hành vi phá hoại, ác ý… xảy ra trên website này cũng như các website liên kết, nếu có.
Đường link liên kết Vinmecdr sẽ không chịu trách nhiệm hay có nghĩa vụ pháp lý dưới bất kỳ hình thức nào về nội dung của những website không thuộc Vinmecdr được liên kết với website www.vinmecdr.com, bao gồm các sản phẩm, dịch vụ và những mặt hàng khác được giới thiệu thông qua những website đó.

0