Hướng dẫn thực hiện quy trình chuyên môn xoa bóp bấm huyệt (tác động cột sống) điều trị liệt dây thần kinh số VII ngoại biên

Người thẩm định: Nguyễn Tường Vân Người phê duyệt: Phùng Nam Lâm Ngày hiệu chỉnh: 12/05/2020

1. Mục đích 

• Cung cấp thông tin về chỉ định, chống chỉ định, và hướng dẫn kỹ thuật cho bác sĩ, kỹ thuật viên xoa bóp bấm huyệt (tác động cột sống).
• Bảo đảm an toàn và đạt hiệu quả điều trị cho khách hàng sử dụng dịch vụ xoa bóp bấm huyệt (tác động cột sống).

2. Đại cương 

Liệt dây thần kinh số VII ngoại biên (liệt mặt) là hội chứng tổn thương dây thần kinh số VII gây nên tình trạng giảm hoặc mất vận động các cơ ở mặt (liệt toàn bộ nửa mặt).

2.1. Nguyên nhân

• Liệt mặt nguyên phát: bị nhiễm lạnh (liệt Bell).
• Liệt mặt thứ phát: 
  • Viêm nhiễm: Viêm tai xương chũm, viêm nhiều dây thần kinh sọ, hội chứng Guillain – Barre, viêm nút quanh động mạch, zona hạch nối, viêm dây thần kinh VII,…
  • Sang chấn: Chấn thương vỡ nền sọ, tai biến phẫu thuật tai, nhồi máu não,…
  • Khối u: U góc cầu tiểu não, u tuyến mang tai, bệnh Kahler, u di căn nền sọ,…
  • Tổn thương dây VII ngoài sọ: Chấn thương sản khoa, liệt dây VII do thai nghén, bệnh uốn ván, bệnh hủi,…

2.2. Triệu chứng

• Khi tĩnh: Bộ mặt đờ đẫn, mất cân đối, mất các đường nét tự nhiên bên liệt, các cơ mặt bị kéo về bên lành.
  • Giảm trương lực cơ mặt bên liệt, biểu hiện: Mép bị xệ xuống, lông mày hạ thấp, rãnh mũi má mờ, nhân trung lệch sang bên lành.
  • Nước bọt thường chảy ra mép bên liệt, thức ăn đọng lại ở má bên liệt.

• Khi cử động: Sự mất cân xứng hai bên càng rõ hơn.
  • Khi người bệnh nhìn ngước lên, nếp nhăn trán bên liệt mờ hoặc không có, không làm được động tác nhe răng, phồng má, huýt sáo, thổi lửa, chau mày.
  • Khi người bệnh cười, miệng méo và lệch sang bên lành.
  • Dấu hiệu Charler – Bell (+): Mắt bên liệt nhắm không kín.
  • Liệt dây VII ngoại vi có thể phối hợp với liệt nửa người bên đối diện như: Hội chứng Millart – Gubler hay hội chứng Foville cầu não dưới.
• Triệu chứng khác:
  • Tê mặt bên liệt.
  • Ù tai.
  • Mất vị giác 2/3 trước lưỡi.
  • Khô mắt hoặc hoặc tăng tiết nước mắt.
• Phân biệt liệt dây thần kinh VII ngoại vi và liệt dây thần kinh VII trung ương
  • Liệt dây thần kinh VII trung ương: Liệt các cơ phần dưới của mặt, dấu hiệu Charler – Bell (-), không tiến triển sang liệt cứng, thường phối hợp với liệt nửa người cùng bên.
  • Liệt dây thần kinh VII ngoại vi: Dấu hiệu Charler – Bell (+), có thể chuyển sang liệt cứng.

3. Chỉ định, chống chỉ định xoa bóp bấm huyệt (tác động cột sống) điều trị liệt dây thần kinh số VII ngoại biên

3.1. Chỉ định

• Liệt dây VII ngoại biên nguyên phát.
• Liệt dây VII ngoại biên thứ phát do:
  • Di chứng sang chấn (chấn thương vỡ nền sọ, tai biến phẫu thuật tai, chấn thương sản khoa, nhồi máu não,…); NB được điều trị ổn định các triệu chứng bệnh về tâm thần kinh và không xuất hiện thêm triệu chứng bệnh mới.
  • Tổn thương dây VII ngoài sọ: Chấn thương sản khoa, liệt dây VII do thai nghén, bệnh uốn ván, bệnh hủi,…

3.2. Chống chỉ định

• Liệt dây VII ngoại biên thứ phát do: U góc cầu tiểu não, u tuyến mang tai, bệnh Kahler, u di căn nền sọ,…

4. Trình tự thực hiện

4.1. Chuẩn bị

• Người thực hiện: Kỹ thuật viên xoa bóp bấm huyệt, bác sĩ Y Học Cổ Truyền.
• Phương tiện:
  • Giường bệnh.
  • Phương tiện cấp cứu, theo dõi bệnh nhân khi cần thiết.

• Người bệnh:
  • Thay trang phục điều trị theo quy định
  • Giải thích cho NB về quy trình, tác dụng của phương pháp, lưu ý trong điều trị.
  • Tư thế người bệnh phù hợp với phương pháp điều trị.

4.2. Các bước thực hiện quy trình kỹ thuật

4.3. Theo dõi

Đau: Quá trình trị liệu có thể làm NB đau do KTV dùng lực nhiều, KTV cần thăm dò ngưỡng chịu đau của NB và giải thích cho NB yên tâm điều trị.

4.4. Tư vấn, giáo dục sức khỏe trước và sau khi thực hiện kỹ thuật

Tư vấn cho NB chế độ sinh hoạt, tập luyện, phòng bệnh tại nhà trong quá trình điều trị. Tài liệu tham khảo

• Bộ y tế “Hướng dẫn chẩn đoán chuyên ngành phục hồi chức năng”, Phục hồi chức năng liệt dây VII ngoại biên, Nhà xuất bản y học, 2016, 301-304.
• Nguyễn Văn Chương “Thực hành lâm sàng thần kinh học tập III”, Tổn thương dây thần kinh VII ngoại vi, Nhà xuất bản y học, 2016, 345-353.
• Đại học y Hà Nội, “Giáo trình xoa bóp bấm huyệt”, Xoa bóp điều trị một số bệnh cụ thể, Nhà xuất bản y học, 2004, 122-130.
• Chu Quốc Trường, Phan Như Long, “Bấm huyệt chữa bệnh tập 1”, Bấm huyệt phòng trị một số bệnh thường gặp, Nhà xuất bản Quân đội nhân dân, 1987, 42-64.

Từ viết tắt:

• TĐCS: Tác động cột sống
• NB: Người bệnh
• KTV: Kỹ thuật viên

Bản quyền và thương hiệu: Thông tin và hình ảnh trên website thuộc quyền sở hữu của Vinmecdr. Việc sao chép, sử dụng phải được Vinmecdr chấp thuận trước bằng văn bản. Miễn trừ trách nhiệm: Tất cả những tư liệu được cung cấp trên website này đều mang tính tham khảo. Do đó, nội dung và hình ảnh sẽ được thay đổi, cập nhật và cải tiến thường xuyên mà không phải thông báo trước. Vinmecdr không bảo đảm về độ chính xác cũng như sự hoàn thiện về thông tin. Chúng tôi không chịu trách nhiệm pháp lý cho những thiệt hại xuất hiện trực tiếp hay gián tiếp từ việc sử dụng hoặc hành động dựa theo những thông tin trên hoặc một số thông tin xuất hiện trên website này. Vinmecdr không chịu trách nhiệm pháp lý về những sai sót, lỗi chính tả… do nhập liệu cùng với những sự cố khách quan khác như: nhiễm virus, hành vi phá hoại, ác ý… xảy ra trên website này cũng như các website liên kết, nếu có. Đường link liên kết Vinmecdr sẽ không chịu trách nhiệm hay có nghĩa vụ pháp lý dưới bất kỳ hình thức nào về nội dung của những website không thuộc Vinmecdr được liên kết với website www.vinmecdr.com, bao gồm các sản phẩm, dịch vụ và những mặt hàng khác được giới thiệu thông qua những website đó.

0