Hướng dẫn thực hiện quy trình chuyên môn sử dụng morphin bằng bơm tiêm điện có thiết bị cho bệnh nhân điều khiển (PCA)

Người thẩm định: Đoàn Trung Hiệp
Người phê duyệt: Phùng Nam Lâm
Ngày phát hành: 19/06/2020 
1. Định nghĩa và các khái niệm liên quan
Sử dụng Morphin bằng bơm tiêm điện có thiết bị cho bệnh nhân điều khiển (PCA) là liệu pháp sử dụng ống tiêm chứa Morphin gắn vào bơm tiêm điện để tiêm dưới da/tiêm tĩnh mạch nhằm điều trị đau nặng cho người bệnh
2. Chỉ định/ Chống chỉ định
2.1. Chỉ định Điều trị cho những người bệnh ung thư có đau mức độ vừa và nặng trong các trường hợp sau:

• • Người bệnh không nuốt được.
  • Người bệnh không có khả năng hấp thu thuốc uống. 
  • Sử dụng liều giảm đau cứu hộ nhiều lần trong ngày

2.2. Chống chỉ định

• Các người bệnh không dùng được Morphin như dị ứng với Morphin hay các thành phần của thuốc
• Bệnh nhân không tỉnh táo, đãng trí, không trả lời được khi đánh giá đau bằng thang điểm VAS. Bệnh nhân rối loạn lo âu nặng chưa kiểm soát
• Bệnh nhân yếu hoặc liệt cơ tay
• Bệnh nhân chưa xác định được tổng liều morphin 24h.

• Máy bơm tiêm điện B Braun có chức năng PCA: sạc đầy pin, kiểm tra đèn sáng và vận hành thử, có dây bấm bolus.
• Ống tiêm 50ml.
• Kim luồn G24 (nếu truyền dưới da), kim luồn tĩnh mạch kích cỡ thích hợp, hoặc dây nối vào kim buồng tiêm dưới da/ CVC/ PICC.

3.2. Thuốc
Thuốc morphin HCL ống 10mg/ml. Nước muối NaCl 0,9%. 4. Vị trí thực hiện:

• Trường hợp khó lấy ven, chọn vị trí đặt kim tiêm dưới da tiện lợi tùy từng người bệnh như mặt trên ngoài cánh tay, dưới da bụng, thành ngực phía trước…
• Có thể sử dụng đường truyền tĩnh mạch, buồng tiêm dưới da/ CVC/ PICC nếu có sẵn.

5. Quy trình kỹ thuật thực hiện

• Trao đổi với điều dưỡng, dược sĩ lâm sàng về kế hoạch dùng thuốc này. Bác sĩ giải thích và cho bệnh nhân và người nhà ký cam kết.
• Tính toán tổng liều Morphin đã điều trị cho người bệnh có tác dụng giảm đau hiệu quả trong 24 giờ vừa qua. Quy đổi sang liều morphin dạng tiêm nếu đang dùng các dạng giảm đau khác. Giảm liều do dung nạp chéo nếu có.
• Tính liều PCA morphine và các thông số truyền

Ví dụ: một bệnh nhân đang dùng liều giảm đau quy đổi ra tổng liều morphin dạng tiêm trong 24h qua là 160mg. Có chỉ định dùng PCA vì đau chưa kiểm soát và dùng nhiều lần cứu hộ. Cách tính như sau Liều morphin dạng tiêm 24h: X= 160 mg (16 ống morphin HCL 10mg/ml) Nồng độ morphine là 5mg/ml (chọn nồng độ cao nhất trong máy để thể tích là nhỏ nhất, giảm số lần pha thuốc, thay bơm tiêm cho điều dưỡng Thể tích 24 h là 32ml (tính bằng 160mg/5mg/ml) – pha thêm nước muối cho đủ 32 ml Thể tích mỗi giờ là 1.33ml (tính bằng 32ml/24h) Thể tích bolus 3.2ml (tính bằng 10% liều 32ml) Lockout: theo guideline là 60 phút Thể tích tối đa/4 giờ: 1/6 *thể tích 24h + 4* thể tích bolus = 18ml Pha thuốc

• Pha theo y lệnh.

Như ví dụ bệnh nhân nêu trên: dùng 16 ống morphin HCL 10mg/ml pha thêm nước muối cho đủ 32 ml.

• Cài đặt máy

1. Đặt bơm tiêm vào máy.
2. Chọn loại bơm tiêm (loại bơm tiêm 50ml) – bấm OK Bấm nút C
3. Use the last therapy? – chọn No – bấm nút ↓ Use drug library? – chọn Yes – bấm nút ↑
4. Select category – bấm các nút ↑↓, để dòng sáng dừng ở “morphine)
5. PCA_TCI: chọn nồng độ – coi trong y lệnh – chọn tương ứng và bấm OK

Ví dụ: trong y lệnh cho là 5mg/ml ⇒ Select profile – chọn PCA profile – và bấm OK

• Nhập thông số

1. Bol. Vol. thể tích bolus: và bấm OK rồi chỉnh – ví dụ 3.2 ml – rồi bấm OK để nhập vào.
2. Limit/4h: thể tích tối đa trong 4 giờ – : và bấm OK rồi chỉnh – ví dụ 18 ml – rồi bấm OK để nhập.
3. Lockout: thời gian tối thiểu giữa hai lần bolus: ví dụ 60 phút.
4. Conc: là nồng độ thuốc – không cần chỉnh vì đã chọn ở bước PCA_TCI Rate: tốc độ truyền thuốc mỗi giờ: ví dụ: 1,33ml/h
5. VTBI: thể tích dung dịch thuốc đã pha trong bơm tiêm: ví dụ 32 ml Time: thời gian dự kiến truyền – máy tự tính ra.

• Cuối cùng, bấm start để máy chạy.

Dặn bệnh nhân bấm nút khi chớm cảm thấy đau TĂNG LÊN, không đợi đến khi đau quá không chịu đựng nổi 6. Tai biến/ Biến chứng theo dõi

• Đảm bảo máy luôn còn pin, đèn báo sáng.
• Tốc độ truyền đảm bảo đúng tốc độ như đã cài đặt
• Theo dõi mức độ giảm đau để điều chỉnh lại tổng liều 24 giờ Theo dõi tác dụng phụ an thần
• Đếm nhịp thở mỗi lần đo sinh hiệu và thăm khám
• Theo dõi lượng nước tiểu và các nguy cơ suy thận cấp để chỉnh liều morphin xuống.

7. Check-list an toàn

• Cam kết điều trị
• Kiểm tra chéo 7 đúng
• Chức năng thận, nước tiểu
• Mức độ an thần
• Đếm nhịp thở

8. Tư vấn, giáo dục sức khỏe trước và sau khi thực hiện kỹ thuật

• Hướng dẫn bệnh nhân và người nhà cách đánh giá mức độ đau, điểm đau, tình huống phát sinh đau đột xuất.
• Cách bấm nút trên dây điều khiển bolus.
• Cách theo dõi tác dụng phụ an thần, thở chậm. Theo dõi nước tiểu.
• Báo lại các tác dụng phụ khác ngay khi xuất hiện

Phụ lục: Sơ đồ / Lưu đồ thực hiện kĩ thuật chuyên môn Tài liệu tham khảo/ Tài liệu liên quan

• Sử dụng morphin tiêm dưới da bằng bơm tiêm điện, quy trình Bộ Y Tế 2013
• Quy định điều trị và chăm sóc người bệnh đau-Vinmec 2018
• Jeffrey at al, Patient-Controlled Analgesia (2005)
• Patient Controlled Analgesia (PCA), from https://www.mdanderson.org/content/dam/mdanderson/documents/for- physicians/algorithms/clinical-management/clin-management-cancer-pain-web-algorithm.pdf

Ghi chú: Văn bản được phát hành lần đầu.
Bản quyền và thương hiệu: Thông tin và hình ảnh trên website thuộc quyền sở hữu của Vinmec. Việc sao chép, sử dụng phải được Vinmec chấp thuận trước bằng văn bản.
Miễn trừ trách nhiệm: Tất cả những tư liệu được cung cấp trên website này đều mang tính tham khảo. Do đó, nội dung và hình ảnh sẽ được thay đổi, cập nhật và cải tiến thường xuyên mà không phải thông báo trước. Vinmec không bảo đảm về độ chính xác cũng như sự hoàn thiện về thông tin. Chúng tôi không chịu trách nhiệm pháp lý cho những thiệt hại xuất hiện trực tiếp hay gián tiếp từ việc sử dụng hoặc hành động dựa theo những thông tin trên hoặc một số thông tin xuất hiện trên website này. Vinmec không chịu trách nhiệm pháp lý về những sai sót, lỗi chính tả… do nhập liệu cùng với những sự cố khách quan khác như: nhiễm virus, hành vi phá hoại, ác ý… xảy ra trên website này cũng như các website liên kết, nếu có.
Đường link liên kết: Vinmec sẽ không chịu trách nhiệm hay có nghĩa vụ pháp lý dưới bất kỳ hình thức nào về nội dung của những website không thuộc Vinmec được liên kết với website www.vinmec.com, bao gồm các sản phẩm, dịch vụ và những mặt hàng khác được giới thiệu thông qua những website đó

0