MỚI

Hướng dẫn thực hiện quy trình chuyên môn sinh thiết tổn thương não bằng tay dưới hướng dẫn của CT – scanner

Ngày xuất bản: 27/05/2022

Hướng dẫn thực hiện quy trình chuyên môn sinh thiết tổn thương não bằng tay dưới hướng dẫn của CT – scanner áp dụng cho các khoa Chẩn đoán hình ảnh trong toàn hệ thống Vinmec

Người thẩm định: Trần Hải Đăng  Người phê duyệt: Phùng Nam Lâm  Ngày phát hành: 10/06/2020 Ngày hiệu chỉnh: 20/04/2022

1. Định nghĩa

U não là tập hợp của một nhóm tế bào phát triển quá mức trong nhu mô não. U não có thể nguyên phát (xuất phát từ tế bào thần kinh hay tế bào của các cấu trúc nằm trong não như màng não, các tế bào mạch máu, các tuyến,…) hay do các tế bào ung thư từ nơi khác di căn đến não (còn gọi là u não thứ phát). CLVT và CHT có vai trò quan trọng trong việc chẩn đoán các khối u tồn tại ở não, tuy nhiên rất nhiều trường hợp chúng ta không thể chẩn đoán được chính xác bản chất của khối u não nếu như chỉ dựa vào hình ảnh. Vì vậy, người ta đặt ra phương pháp sinh thiết u não nhằm làm sáng tỏ bản chất thực sự của tổn thương trước khi đưa ra quyết định điều trị cuối cùng. Trước đây, việc sinh thiết khối u não thường được thực hiện bằng phẫu thuật mổ mở, nhưng hiện nay sinh thiết kín dưới hỗ trợ của hình ảnh giúp xâm lấn tối thiểu và giảm nhiều nguy cơ do phẫu thuật gây ra. Trong đó phải kể đến sinh thiết định vị (Stereotactic brain biopsy) và sinh thiết bằng tay dưới hướng dẫn của chụp CLVT (Freehand CT-guided brain biopsy).

sinh thiết tổn thương não

2. Chỉ định và chống chỉ định

2.1. Chỉ định

  • Các tổn thương ở não không chẩn đoán được bằng các phương pháp không xâm lấn.
  • Cần thực hiện giải phẫu bệnh để phân bậc khối u, làm hóa mô miễn dịch phục vụ điều trị,…
  • Các tổn thương có kích thước đủ lớn, nằm nông.

2.2. Chống chỉ định

  • Chống chỉ định chung như các thủ thuật sinh thiết khác dưới CLVT.
  • Các tổn thương nhỏ, nằm sâu.
  • Cần thận trọng với các tổn thương nằm tại các vùng chức năng quan trọng của não.

sinh thiết tổn thương não

3. Các bước thực hiện

TTCác bước thực hiệnNội dung công việcNgười thực hiệnTiêu chuẩn
1Chuẩn bị NB
  • Bác sĩ điều trị hoặc bác sĩ làm thủ thuật hoàn thiện HSBA (thăm khám, kết quả cận lâm sàng, chỉ định, cam kết điều trị…)  
  • Giải thích cho NB/gia đình về các nguy cơ, lợi ích của phương pháp điều trị đồng thời cho ký cam kết điều trị.  
  • Cho NB cạo sạch tóc vùng da đầu quanh vị trí sinh thiết, nên cạo sạch tóc toàn bộ đầu nếu NB đồng ý.  
  • Đặt đường truyền tĩnh mạch cho NB trước khi làm thủ thuật  Khám gây mê trước khi làm (nếu cần)
Bác sĩ điều trị/ Bác sĩ làm thủ thuật.Các thủ tục, giấy tờ phải được thực hiện đầy đủ và ký trước khi đưa người bệnh đi làm TT.
2Lễ tân khoa CĐHALễ tân/ĐD, BS thông báo cho lễ tân khoa CĐHA thông tin NB, bộ phận làm TT để sắp xếp lịch.Lễ tân/ĐD, BS.Sắp xếp lịch làm phù hợp theo thứ tự.
3Lịch làm thủ thuật  Lễ tân khoa CĐHA tiếp nhận thông tin, báo lịch làm thủ thuật cho ĐD, lễ tân đặt lịch, ĐD phòng TT, KTV phòng CT.
4Chuẩn bị dụng cụ
  • Chuẩn bị thuốc, hóa chất, vật tư tiêu hao, dụng cụ làm thủ thuật điều trị.  
  • Các dụng cụ chính cần thiết cho quá trình chọc hút sinh thiết não: 
    • Máy khoan tay và mũi khoan được khử khuẩn theo phương pháp E.O 
    • Kim luồn 14G hoặc 16G, dây nối ngắn, bơm tiêm 10ml và 20ml 
    • Ống đựng bệnh phẩm có dung dịch Formol 
    • Thuốc: thuốc tê Lidocain 1%, Adrenaline 1%, thuốc cản quang 50ml. 
    • Bộ vô khuẩn: Săng lỗ, toan, áo mổ, khẩu trang và mũ phẫu thuật, găng tay vô khuẩn. 
    • Các dụng cụ khác: bút đánh dấu, bông, gạc khô, cồn Bathadine, kéo, pince, băng dính, dao mổ, kim và chỉ khâu da.
  • Hộp chống sốc.
Lễ tân/Điều dưỡng phòng khoa lâm sàng, điều dưỡng, kỹ thuật viên phòng thủ thuật khoa CĐHAChuẩn bị đủ bộ dụng cụ làm thủ thuật, thuốc, hóa chất vật tư tiêu hao. Kiểm tra máy móc thiết bị hỗ trợ và luôn ở trạng thái sẵn sàng để sử dụng
5Phòng CT ScannerKTV chuẩn bị máy móc sẵn sàng cho thủ thuật.
6Bàn giao và tiếp nhận bệnh nhân
  • Điều dưỡng nội trú/phòng khám chuẩn bị NB và HSBA đầy đủ phù hợp với thủ thuật điều trị.  
  • Vận chuyển NB xuống phòng thủ thuật theo lịch hẹn.  
  • Lễ tân/điều dưỡng phòng thủ thuật khoa CĐHA tiếp nhận HSBA và NB.  
  • Hướng dẫn NB thay quần áo (nếu cần). 
Lễ tân/ điều dưỡng khoa nội trú/ khoa phòng khám; lễ tân/điều dưỡng phòng thủ thuật khoa CĐHA.Tất cả hồ sơ giấy tờ phải phù hợp với từng loại thủ thuật, đầy đủ chữ ký của người bệnh, bác sĩ điều trị, bác sĩ làm thủ thuật.
7Tiến hành thủ thuật điều trịCác bước làm thủ thuật:  

  • Chụp định vị với kim dán ở ngoài da  
  • Tiêm thuốc cản quang để xác định chính xác vị trí chọc, tránh mạch máu.  
  • Đánh dấu vị trí chọc bằng bút lông.  
  • Sát khuẩn da rộng quanh vị trí đánh dấu.  
  • Gây tê (Lidocain pha Adrenallin để cầm máu) da, tổ chức dưới da và màng xương.  
  • Rạch da, cầm máu.  
  • Chuẩn bị mũi khoan, bắt đầu khoan. Sau khi mũi khoan đi qua bản trong xương (thấy hẫng tay) thì dừng lại.  
  • Dùng kim luồn 14G/16G, để cả nòng chọc vào lỗ khoan sọ.  
  • Sau khi qua màng cứng, bỏ nòng sắt để lại nòng nhựa  Chụp kiểm tra, điều chỉnh mũi kim.  
  • Sau khi chắc chắn đầu kim ở vị trí trung tâm khối, tiến hành hút lấy bệnh phẩm. 
  • Tiến hành rút kim, khâu da, băng ép.
Bs điều trị/ Bs thủ thuật, KTV phòng CT, Điều dưỡng phòng thủ thuật khoa CĐHA.
  • Lựa chọn tổn thương phù hợp nhất để sinh thiết (lớn, nằm nông, vùng ít chức năng, tránh được các mạch máu lớn trên đường đi) 
  • Kim sinh thiết đến đúng được tổn thương
8Kết thúc thủ thuật
  • Chụp kiểm tra ngay sau sinh thiết xem có: chảy máu, tụ khí?  
  • Cho NB nằm tại chỗ khoảng 30 phút, theo dõi ý thức, vận động.
Bác sĩ làm thủ thuật, KTV phòng CT, ĐD phòng thủ thuật.Bs thủ thuật theo dõi và đánh giá tình trạng NB.
9Sau thủ thuật điều trị.
  • Sau thủ thuật nếu tình trạng NB nặng như tụ máu não nhiều, chảy máu dưới nhện, não thất, phù não nhiều, co giật…, cần hỗ trợ từ khoa ICU: liên hệ với ICU chuẩn bị chỗ để chuyển người bệnh sang. Bàn giao NB cho ICU.
  • Nếu sau khi làm thủ thuật điều trị mà tình trạng người bệnh ổn định điều dưỡng phòng can thiệp liên hệ với lễ tân/ĐD chuyển người bệnh về khu nội trú tiếp tục điều trị, chụp CT kiểm tra lại sau 24 giờ. 
Bs điều trị/ Bác sĩ làm thủ thuật, KTV phòng CT, ĐD phòng thủ thuật/ Điều dưỡngBs điều trị/ Bs thủ thuật đánh giá tình trạng NB mà quyết định nơi theo dõi, điều trị tiếp theo.

Tài liệu tham khảo

  • Bộ Y tế: Hướng dẫn quy trình kỹ thuật, khám bệnh, chữa bệnh chuyên ngành CĐHA, 2015
  • Vinmec: Quy trình phối hợp thực hiện thủ thuật tại khoa CĐHA, VME.III.2.7.3.009/V0
  • Quy trình phối hợp thực hiện thủ thuật sinh thiết, chọc hút kim nhỏ, VMEC.IV.2.4.2.4.016/V0

Từ viết tắt:

  • CĐHA: Chẩn đoán hình ảnh.
  • KTV: Kỹ thuật viên.
  • NB: Người bệnh.
  • HSBA: Hồ sơ bệnh án.
  • ICU: Khoa hồi sức tích cực

Có thể bạn quan tâm:

Bản quyền và thương hiệu: Thông tin và hình ảnh trên website thuộc quyền sở hữu của VinmecDr. Việc sao chép, sử dụng phải được VinmecDr chấp thuận trước bằng văn bản. Miễn trừ trách nhiệm: Tất cả những tư liệu được cung cấp trên website này đều mang tính tham khảo. Do đó, nội dung và hình ảnh sẽ được thay đổi, cập nhật và cải tiến thường xuyên mà không phải thông báo trước. VinmecDr không bảo đảm về độ chính xác cũng như sự hoàn thiện về thông tin. Chúng tôi không chịu trách nhiệm pháp lý cho những thiệt hại xuất hiện trực tiếp hay gián tiếp từ việc sử dụng hoặc hành động dựa theo những thông tin trên hoặc một số thông tin xuất hiện trên website này. VinmecDr không chịu trách nhiệm pháp lý về những sai sót, lỗi chính tả… do nhập liệu cùng với những sự cố khách quan khác như: nhiễm virus, hành vi phá hoại, ác ý… xảy ra trên website này cũng như các website liên kết, nếu có. Đường link liên kết VinmecDr sẽ không chịu trách nhiệm hay có nghĩa vụ pháp lý dưới bất kỳ hình thức nào về nội dung của những website không thuộc VinmecDr được liên kết với website www.vinmecdr.com, bao gồm các sản phẩm, dịch vụ và những mặt hàng khác được giới thiệu thông qua những website đó.

facebook
0

Bài viết liên quan

Bình luận0

Đăng ký
Thông báo về
guest
0 Comments
Inline Feedbacks
Xem tất cả bình luận

Bài viết cùng chuyên gia