Hướng dẫn thực hiện quy trình chuyên môn Pneumocytis jirovecii nhuộm soi

Người thẩm định: Đoàn Mai Phương
Người phê duyệt: Phùng Nam Lâm
Ngày phát hành: 16/05/2022

1. Mục đích

Mô tả quy trình kỹ thuật cho nhân viên Khoa Xét nghiệm về các bước tiến hành nhuộm tìm đơn bào Pneumocystis jiroveci trong đờm hoặc dịch phế quản (nếu có) theo đúng quy định.

2. Phạm vi

Quy trình này áp dụng cho mọi nhân viên Khoa Xét nghiệm, Bệnh viện đa khoa Quốc tế Vinmec Times City.

3. Trách nhiệm

• Nhân viên được giao nhiệm vụ thực hiện xét nghiệm này tuân thủ đúng quy trình.
• Trưởng đơn nguyên, kỹ thuật viên trưởng đơn nguyên Vi sinh, trưởng tua trực chịu trách nhiệm giám sát việc tuân thủ đúng quy trình.

4. Định nghĩa và từ viết tắt

QC (Quality Control): Nội kiểm

5. Nguyên lý

Dựa vào hình thể, cấu tạo, kích thước và tính chất bắt màu để nhận định thể bào nang, hoạt động của Pneumocytis jiroveci trên tiêu bản.

6. Loại mẫu sử dụng

• Bệnh phẩm: Đờm, dịch phế quản, mảnh sinh thiết phổi.
• Yêu cầu:
  • Tuân thủ cách lấy máu theo “Hướng dẫn thu thập, xử lý, bảo quản, vận chuyển mẫu bệnh phẩm”.
  • Các mẫu sau khi lấy xong nên được vận chuyển ngay đến Khoa Xét nghiệm để tiến hành xét nghiệm để cho kết quả chính xác.

Hướng dẫn thực hiện quy trình chuyên môn Pneumocytis jirovecii nhuộm soi

7. Trang thiết bị và vật tư

7.1. Thiết bị

• Tủ an toàn sinh học.
• Kính hiển vi quang học.
• Máy ly tâm.

7.2. Vật liệu

• Dụng cụ:
  • Que cấy.
  • Bút chì kính.
  • Đèn cồn.
  • Lam kính.
  • Dầu soi.
  • Nước cất trung tính.
• Hóa chất:
  • Dung dịch Giemsa mẹ.
  • Dung dịch NaCl 0.9% vô trùng.
  • Bảo quản ở 15-25 độ C cho đến hạn sử dụng.

8. Chuẩn bị bệnh nhân

Không áp dụng.

9. Quy trình thực hiện Pneumocytis jirovecii nhuộm soi

9.1. Xử lý bệnh phẩm

• Với dịch rửa phế quản, dịch màng phổi: Lấy khoảng 2ml cho vào ống nghiệm vô trùng thủy tinh ly tâm với tốc độ 1500 vòng/ phút x 4-5 phút, lấy cặn.
• Với bệnh phẩm đờm: Lấy khoảng 1ml đờm, cho thêm 1 ml nước muối sinh lý 0.9%, làm tan đờm bằng máy lắc hoặc đũa lắc thủy tinh sau đó ly tâm với tốc độ 3000 vòng/ phút x 10 phút, lấy cặn.

9.2. Nhuộm

• Bước 1: Lấy một giọt bênh phẩm đã ly tâm bằng pipette Pasteur vô khuẩn, dùng ăng dàn tiêu bản với đường kính khoảng 1cm và để khô tự nhiên.
• Bước 2: Nhuộm tiêu bản bằng dung dịch giemsa 10% trong thời gian 15-20 phút.
• Bước 3: Để khô tự nhiên và soi vật kính dầu với độ phóng đại x100.

9.3. Đọc kết quả Pneumocytis jirovecii nhuộm soi

Trên tiêu bản thấy hình ảnh:

• Thể hoạt động dạng nhỏ (đơn bội): Có hình quả trứng hoặc hình lưỡi liềm, kích thước 1-3 μm, có một nhân ở giữa, tế bào chất đậm đặc.
• Thể hoạt động dạng lớn (lưỡng bội): Có hình thể không đều, kích thước > 4 – 10 μm, có một nhân và tế bào chất loãng hơn.
• Thể tiền bào nang: Hình quả trứng, kích thước 3,5 – 5,5 μm, thành ngoài rất dày, thường nhẵn và đều, nhân chia nhiều mảnh (2 – 8 mảnh).
• Thể bào nang: hình tròn, kích thước 4 – 8 μm, thành bào nang tiếp tục dày thêm, bên trong có 8 ký sinh trùng non hoàn chỉnh. Mỗi ký sinh trùng con có một nhân, tế bào chất và một màng mỏng bao quanh. Các thể trong bào nang có hình tròn, quả chuối, hoặc dạng amip.
• Trả lời: “ thấy hình ảnh Pneumocytis jiroveci”. Nếu soi trên tiêu bản không thấy hình ảnh như trên trả lời: “hiện tại không thấy”

9.4. Lưu hủy mẫu bệnh phẩm, tiêu bản 

Theo “Quy trình lưu và hủy bệnh phẩm sau xét nghiệm”

10. Kiểm tra chất lượng

10.1. Các việc cần kiểm tra trước và sau khi thực hiện quy trình

• Thuốc nhuộm: Phải đảm bảo chất lượng và hạn sử dụng.
• Quan sát lọ chứa dung dịch thuốc nhuộm hàng ngày.
  • Nếu lọ thuốc nhuộm kết tủa hoặc lắng cặn, lọc trước khi sử dụng.
  • Dung dịch sau khi pha chỉ sử dụng trong ngày.
  • Hạn chế tái sử dụng lọ chứa thuốc nhuộm bằng cách thay lọ thuốc nhuộm ít nhất hàng tháng.
  • Thuốc nhuộm có thể bị nhiễm bẩn. Khi nghi ngờ nhiễm bẩn, sử dụng mẻ thuốc nhuộm mới.

10.2. Các yêu cầu hiệu chuẩn

Hiệu chuẩn kính hiển vi theo định kỳ.

11. An toàn

• Áp dụng các biện pháp an toàn chung khi xử lý mẫu và thực hiện xét nghiệm theo Chương trình an toàn phòng xét nghiệm.
• Thực hiện bảo hộ cá nhân đầy đủ khi tiếp xúc với các bệnh phẩm và tránh nhiễm chéo và không lây nhiễm cho nhân viên y tế.
• Trong trường hợp đánh đổ bệnh phẩm, phải cẩn thận làm sạch nơi bị đổ cùng với chất sát khuẩn để đảm bảo an toàn sinh học.

12. Dải tuyến tính

Không áp dụng.

13. Diễn giải và báo cáo kết quả

• Dương tính: Thấy hình ảnh Pneumocytis jiroveci có hình thể và tính chất bắt màu như trên
• Âm tính: Không tìm thấy Pneumocytis jiroveci.

14. Các yếu tố ảnh hưởng

• Bệnh phẩm dịch lấy không đúng kỹ thuật, mảnh sinh thiết không đúng chỗ bị tổn thương, bệnh phẩm đờm lấy không đúng kỹ thuật (chỉ có nước bọt), đờm không qua xử lý làm tan sẽ không ly tâm lấy cặn được.
• Xử trí: Lấy bệnh phẩm và thao tác đúng kỹ thuật.

15. Lưu hồ sơ

Ghi chép rõ ràng kết quả vào hệ thống mạng Labconn.

16. Tài liệu liên quan

• Hướng dẫn thu thập, xử lý, bảo quản, vận chuyển mẫu bệnh phẩm.
• Quy trình lưu và hủy bệnh phẩm sau xét nghiệm.
• Quy trình trả kết quả xét nghiệm.
• Hướng dẫn sử dụng kính hiển vi quang học.

17. Tài liệu tham khảo

Hướng dẫn quy trình kỹ thuật chuyên ngành Vi sinh Y học (BYT-2013) Bản quyền và thương hiệu: Thông tin và hình ảnh trên website thuộc quyền sở hữu của VinmecDr. Việc sao chép, sử dụng phải được VinmecDr chấp thuận trước bằng văn bản.
Miễn trừ trách nhiệm: Tất cả những tư liệu được cung cấp trên website này đều mang tính tham khảo. Do đó, nội dung và hình ảnh sẽ được thay đổi, cập nhật và cải tiến thường xuyên mà không phải thông báo trước. VinmecDr không bảo đảm về độ chính xác cũng như sự hoàn thiện về thông tin. Chúng tôi không chịu trách nhiệm pháp lý cho những thiệt hại xuất hiện trực tiếp hay gián tiếp từ việc sử dụng hoặc hành động dựa theo những thông tin trên hoặc một số thông tin xuất hiện trên website này. VinmecDr không chịu trách nhiệm pháp lý về những sai sót, lỗi chính tả… do nhập liệu cùng với những sự cố khách quan khác như: nhiễm virus, hành vi phá hoại, ác ý… xảy ra trên website này cũng như các website liên kết, nếu có.
Đường link liên kết VinmecDr sẽ không chịu trách nhiệm hay có nghĩa vụ pháp lý dưới bất kỳ hình thức nào về nội dung của những website không thuộc VinmecDr được liên kết với website www.vinmecdr.com, bao gồm các sản phẩm, dịch vụ và những mặt hàng khác được giới thiệu thông qua những website đó.

0