Hướng dẫn thực hiện quy trình chuyên môn phẫu thuật và chăm sóc sau mổ chỉnh hình bàn chân khoèo bẩm sinh
Hướng dẫn thực hiện quy trình chuyên môn phẫu thuật và chăm sóc sau mổ chỉnh hình bàn chân khoèo bẩm sinh áp dụng cho điều dưỡng khoa Chấn thương chỉnh hình, Gây mê giảm đau, Phục hồi chức năng và Khu Nội trú Ngoại, bệnh viện Vinmec.
Tác giả: Nguyễn Đắc Nghĩa
Người thẩm định: Phạm Đức Huấn
Người phê duyệt: Phùng Nam Lâm
Ngày hiệu chỉnh: 20/01/2020
1. Mục đích quy trình phẫu thuật và chăm sóc sau mổ chỉnh hình bàn chân khoèo bẩm sinh
Nội dung bài viết
- Bảo đảm an toàn tuyệt đối cho người bệnh đồng thời phục hồi giải phẫu và chức năng vận động của bàn chân tốt nhất có thể.
- Toàn bộ ê kíp: Phẫu thuật viên – Điều dưỡng – Kỹ thuật viên PHCN phải nắm rõ nhiệm vụ của mình và phối hợp chặt chẽ trong toàn bộ liệu trình để đảm bảo đạt kết quả điều trị phẫu thuật chắc chắn và kịp thời xử lý các biến chứng nếu xảy ra.
2. Đối tượng thực hiện
- Các bác sĩ và KTV Đơn nguyên CTCH, GMGĐ, PHCN.
- Điều dưỡng, nhân viên hành chính Phòng khám Chấn thương & Chỉnh hình và Khu Nội trú Ngoại, Bệnh viện Vinmec.
3. Khái niệm bàn chân khòe bẩm sinh
- Bàn chân khoèo bẩm sinh: Là một dị tật bàn chân xảy ra trong thời kỳ bào thai. Bao gồm phần trước bàn chân nghiêng, xoay trong và bị kéo xuống dưới; phần gót chân bị kéo vào trong, một số cơ và dây chằng bị ngắn lại và co rút. Dị tật bàn chân khoèo có thể xảy ra trên 1 hoặc cả 2 bàn chân.
- Bàn chân khoèo bẩm sinh phải được phát hiện và điều trị sớm, ngay sau khi lọt lòng. Trong quá trình nắn chỉnh, bó bột theo phương pháp Ponsetti nếu có cứng, dính khớp hoặc co rút gân không nắn chỉnh bên ngoài được thì mới có chỉ định phẫu thuật. Phẫu thuật cho trẻ nhỏ < 6 tháng tuổi: Can thiệp tối thiểu (nới gân dưới da). Quy trình phẫu thuật được mô tả ở đây dành cho các ca Bàn chân khoèo đến muộn (> 9 tháng tuổi) hoặc bàn chân khoèo đã điều trị bằng nắn chỉnh và bó bột không đạt kết quả.
4. Biến chứng có thể gặp
- Hoại tử da, đầu chi do tổn thương mạch nuôi.
- Biến dạng khoèo tái phát nếu không cố định đủ thời gian và không luyện tập đúng quy cách.
5. Các bước thực hiện quy trình phẫu thuật và chăm sóc sau mổ bàn chân khoèo bẩm sinh
Các bước thực hiện | Nội dung | Người thực hiện | Tiêu chuẩn |
Khám và tư vấn cho gia đình NB tại phòng khám | ● CĐHA: Chụp X-quang cổ bàn chân => Đo góc chụm sên gót. ● Bộ XN thường quy. ● Dị tật bẩm sinh kèm theo? ● Lập KHĐT/ Chẩn đoán đầy đủ các biến dạng của bàn chân và toàn thân. ● Giải thích chi tiết quá trình điều trị, các rủi ro, cách luyện tập, theo dõi sau mổ; đặc biệt tiên lượng xa sau mổ cho cha mẹ của trẻ bệnh. ● Thông báo dự kiến tổng chi phí và mức tạm ứng ● Ký đầy đủ tất cả các cam kết và lựa chọn dịch vụ. ● Xếp lịch mổ. ● Tìm mọi cách để thiết lập mối quan hệ thân thiện với trẻ trong suốt quá trình khám bệnh và phẫu thuật, chăm sóc sau mổ. | ● BS PTV ● Đ/D | Làm đầy đủ HSBA ● Kết quả XN trong giới hạn bình thường. ● Kế hoạch luyện tập phải được thống nhất với khoa PHCN trước mổ. |
Phẫu thuật Chỉnh chỉnh bàn chân khoèo bẩm sinh | ● Đánh dấu bàn chân mổ (có thể mổ cả 2 bàn chân trong cùng một cuộc mổ). ● Kháng sinh dự phòng. ● Kết hợp các phương pháp vô cảm; giảm đau không để trẻ đau, quấy khóc sau mổ. ● Kỹ thuật mổ theo Tachdjian’s Pediatric Orthopaedics [1] | ● BS PTV ● BS.GMGĐ ● Đ/D | ● Điều dưỡng Phòng khám gọi điện nhắc nhở gia đình của trẻ ngày giờ phẫu thuật. ● Tiếp nhận NB đầy đủ theo Bảng kiểm. ● Bác sĩ Gây mê nắm được yêu cầu trong KHĐT. |
SM1 |
● Kiểm tra chỉ số sinh tồn. ● Đánh giá đau theo bảng FLACC. ● Kiểm tra màu sắc các ngón chân; tình trạng bột cố định; đầu đinh Kirschner phía bờ trong ngón cái. ● Gác chân mổ lên gối êm; tạo tư thế thoải mái cho trẻ. ● Ăn cháo, khi NB tỉnh hoàn toàn. | Đ/D | ● Theo dõi màu sắc, nhiệt độ các ngón chân 30 phút/ lần, trong 2 giờ đầu từ khi về tới buồng bệnh. ● Tiếp theo theo dõi hàng giờ trong 8 tiếng tiếp theo. ● Nếu có hiện tượng phù nề, ngón chân tím => Phải nới bột cấp cứu và kiểm tra tình trạng nuôi dưỡng của toàn bộ bàn chân. |
SM2 | ● Tiếp tục theo dõi màu sắc, nhiệt độ các ngón chân. Không thay băng. Sẽ thay băng, cắt chỉ và rút đinh sau mổ 01 tháng. ● Để cho trẻ tự động co duỗi gối và ngồi, nằm theo tư thế tự nhiên. ● Ăn bình thường theo nhu cầu. ● Thống nhất lại ngày giờ xuất viện. | BS – Đ/D | ● Tư vấn liên tục cho gia đình trẻ bệnh: Giải thích về thời điểm rút đinh Kirschner và thay băng cắt chỉ; cách theo dõi tình trạng chân mổ tại nhà. ● Hội ý PHCN và PTV: Thống nhất chương trình tập PHCN từ sau mổ => cuối tháng thứ nhất sau mổ. |
SM3-5: Tiếp tục tập PHCN | ● Chụp phim X-quang kiểm tra trước khi ra viện. ● Dặn dò lại ngày cắt chỉ, tái khám; lưu ý theo dõi các biến chứng và số điện thoại liên hệ khi cần thiết. ● Hướng dẫn và làm mẫu cách tắm cho trẻ. | ● Đ/D ● BS-Đ/D | ● Bổ sung chỉ định nếu có. ● BS – ĐD – Gia đình NB cần thống nhất kế hoạch điều trị – chăm sóc sau khi ra viện. |
Tài liệu tham khảo
- Herring, John A.: Tachdjian’s Pediatric Orthopaedics, Texas Scottish Rite Hospital for Children – Elsevier, 2014
- http://dieuduongviet.com/cham-soc-nguoi-benh-mo-xuong_n58195_g752.aspx
Chữ viết tắt:
- CTCH: Chấn thương chỉnh hình
- GMGĐ: Gây mê Giảm đau
- PHCN: Phục hồi chức năng
- SM1: Sau mổ ngày thứ nhất
- NB: Người bệnh
- BS-PTV: Bác sĩ, Phẫu thuật viên
- Đ/D: Điều dưỡng
- NB: Người bệnh
- XN: Xét nghiệm
Bản quyền và thương hiệu: Thông tin và hình ảnh trên website thuộc quyền sở hữu của VinmecDr. Việc sao chép, sử dụng phải được VinmecDr chấp thuận trước bằng văn bản.
Miễn trừ trách nhiệm: Tất cả những tư liệu được cung cấp trên website này đều mang tính tham khảo. Do đó, nội dung và hình ảnh sẽ được thay đổi, cập nhật và cải tiến thường xuyên mà không phải thông báo trước. Vinmecdr không bảo đảm về độ chính xác cũng như sự hoàn thiện về thông tin. Chúng tôi không chịu trách nhiệm pháp lý cho những thiệt hại xuất hiện trực tiếp hay gián tiếp từ việc sử dụng hoặc hành động dựa theo những thông tin trên hoặc một số thông tin xuất hiện trên website này. Vinmecdr không chịu trách nhiệm pháp lý về những sai sót, lỗi chính tả… do nhập liệu cùng với những sự cố khách quan khác như: nhiễm virus, hành vi phá hoại, ác ý… xảy ra trên website này cũng như các website liên kết, nếu có.
Đường link liên kết VinmecDr sẽ không chịu trách nhiệm hay có nghĩa vụ pháp lý dưới bất kỳ hình thức nào về nội dung của những website không thuộc VinmecDr được liên kết với website www.vinmecdr.com, bao gồm các sản phẩm, dịch vụ và những mặt hàng khác được giới thiệu thông qua những website đó.