Hướng dẫn thực hiện quy trình chuyên môn chọc hút ổ tụ dịch tụ máu dưới hướng dẫn siêu âm

Ngày xuất bản: 08/06/2022

Hướng dẫn thực hiện quy trình chuyên môn chọc hút ổ tụ dịch tụ máu dưới hướng dẫn siêu âm áp dụng cho Service line vú/ khoa chẩn đoán hình ảnh và các khoa lâm sàng có liên quan trong hệ thống Vinmec

Người thẩm định: Trần Hải Đăng

Người phê duyệt: Phùng Nam Lâm
Ngày phát hành: 29/10/2020
Ngày hiệu chỉnh: 20/4/2022

1. Định nghĩa và các khái niệm liên quan

Nội dung bài viết

Chọc hút ổ tụ dịch, tụ máu là kỹ thuật sử dụng kim để chọc hút các ổ tụ dịch, tụ máu trong tuyến vú dưới hướng dẫn siêu âm với mục đích điều trị hoặc chẩn đoán.

2. Chỉ định/ Chống chỉ định chọc hút ổ tụ dịch tụ máu dưới hướng dẫn siêu âm

2.1. Chỉ định chọc hút ổ tụ dịch tụ máu dưới hướng dẫn siêu âm

Chọc hút các ổ tụ máu do chấn thương, sau can thiệp
Chọc hút các ổ dịch sau phẫu thuật tuyến vú, các ổ dịch sau đặt túi ngực…

2.2. Chống chỉ định

Chống chỉ định tuyệt đối: không có chống chỉ định tuyệt đối với choc̣ máu.
Chống chỉ định tương đối:
- Người bệnh có bệnh nặng toàn thân: suy tim, suy thận, suy hô hấp…
- Người bệnh có rối loạn đông máu: PT < 50%; INR > 1,5; Số lương tiểu cầu < 50 G/l
- Người bệnh di ̣ứng với thuốc gây tê
- Người bệnh có viêm nhiễm vú taị vị trí can thiệp
- Người bệnh quá lo lắng và không hợp tác

3. Dụng cụ/ thiết bị/ vật tư/ thuốc

3.1. Dụng cụ

Bộ dụng cụ vô trùng: Khay nhựa hoặc inox, toan có lỗ, panh …

3.2. Thiết bị/ vật tư

Máy siêu âm với đầu dò phẳng có tần số cao (từ 10MHz trở lên).
Vật tư tiêu hao: Kim chọc 20 -16G, găng tay phẫu thuật, bông gạc, syringe, kim lấy thuốc, bọc đầu dò…

3.3. Thuốc

Lidocain 2% ống 10ml.

4. Địa điểm thực hiện

Phòng can thiệp Service line vú, phòng thủ thuật, khoa chẩn đoán hình ảnh.

*Hướng dẫn thực hiện quy trình chuyên môn chọc hút ổ tụ dịch tụ máu dưới hướng dẫn siêu âm*

5. Quy trình kỹ thuật thực hiện

STT	Các bước thực hiện	Nội dung công việc	Người thực hiện	Tiêu chuẩn
1	Hoàn thiện hồ sơ bệnh án, phiếu cam kết phẫu thuật/ thủ thuật/ điều trị có nguy cơ cao.	Sắp xếp lịch làm can thiệp cho người bệnh. Hoàn thiện HSBA: Kiểm tra đánh giá ban đầu, thăm khám, kết quả cận lâm sàng, chỉ định can thiệp, bảng kiểm… Giải thích cho người bệnh/người đại diện về mục đích, nguy cơ, thời gian làm can thiệp. Giải thích để người bệnh/ người đại diện ký phiếu cam kết phẫu thuật/ thủ thuật/ điều trị có nguy cơ cao. Khám gây mê, giảm đau trước can thiệp (nếu cần).	Nhân viên lễ tân, hành chính BS điều trị/ BS can thiệp/ ĐD, KTV hỗ trợ, phụ can thiệp.	Tất cả các biểu mẫu, cam kết phải được thực hiện đúng và có đầy đủ các chữ ký trước khi làm can thiệp
2	Chuẩn bị phòng, thiết bị và dụng cụ	Phòng can thiệp: Xe tiêm, bàn dụng cụ, dụng cụ chống sốc, giường, cáng. Lipofundin MCT/ LCT E 20% chai 100 ml (nhũ dic̣h Lipid điều trị ngộ độc thuốc tê). Thuốc/vật tư tiêu hao, dụng cụ thực hiện can thiệp, dây dẫn dịch. Thiết bị: Máy siêu âm với đầu dò phẳng có tần số cao (từ 10MHz trở lên), giấy in, máy in ảnh, hệ thống lưu trữ hình ảnh. Monitor đo lường dấu hiệu sinh tồn.	ĐD, KTV phòng can thiệp	Phòng can thiệp: gọn gàng, sạch sẽ, đảm bảo vô khuẩn, các vật dụng trong phòng đầy đủ Chuẩn bị đủ bộ dụng cụ làm can thiệp, thuốc, vật tư tiêu hao Trang thiết bị luôn ở trạng thái sẵn sàng để sử dụng.
3	Chuẩn bị người bệnh	Định danh người bệnh. Người bệnh thay áo choàng bệnh viện và được hướng dẫn vào phòng can thiệp để tiến hành can thiệp. Kiểm tra các chức năng sinh tồn.	BS/ ĐD/ KTV phòng can thiệp	Thực hiện đúng theo quy định trong văn bản: “Quy định kiểm tra thông tin người bệnh”.
4	Tiến hành kỹ thuật	Lưạ choṇ đường vào: Siêu âm tìm tổn thương, xác định vị trí chọc kim. Sát khuẩn vi ̣trí can thiêp̣ bằng hỗn hơp̣ dung dịch Chlorhexidine 2% và Alcohol 70% (Bactiseptic Orange) ít nhất 3 lần. Trải toan. Bọc đầu dò siêu âm bằng túi nylon vô trùng. Gây tê taị chỗ: Lidocain 2%, từ 5- 10 ml, liều tối đa 4,5 mg/kg. Gây tê trong da và dưới da, doc̣ theo đường đi dự kiến của kim chọc. Tiếp cận tổn thương: Chọc kim luồn qua da vào trung tâm ổ dịch, máu tụ dưới hướng dẫn siêu âm. Tiến hành hút dịch, máu qua kim luồn, dây dẫn chạc 3 (nếu cần) bằng xi-lanh dưới hướng dẫn siêu âm. Kết thúc can thiệp: Rút kim luồn Lau sạch vùng can thiệp Siêu âm kiểm tra lại tình trạng chảy máu tại vị trí hút dịch. Băng vị trí chọc Hoàn thiện các biểu mẫu tóm tắt can thiệp và phiếu xét nghiệm.	BS/ ĐD/ KTV phòng can thiệp	Người bệnh được sát trùng, gây tê giảm đau tốt. Ổ dịch, máu tụ được hút tối đa.
5	Theo dõi sau can thiệp	Bệnh nhân ổn định: Sau khi thực hiện kỹ thuật tình trạng người bệnh ổn định, người bệnh được sang phòng theo dõi/ hồi tỉnh theo dõi trong vòng 30 phút về: dấu hiệu sinh tồn, mức độ đau, vị trí can thiệp. Hướng dẫn giữ vệ sinh vị trí thực hiện can thiệp trước khi ra về.	BS/ ĐD/ KTV phòng can thiệp	Thực hiện đánh giá và ghi chép đầy đủ các thông số vào phiếu: “Theo dõi diễn biến người bệnh”.

6. Tai biến/biến chứng

6.1. Tai biến/ biến chứng trong khi thực hiện can thiệp

STT	Biểu hiện và xử trí	Người thực hiện	Tiêu chuẩn
1	Di ̣ứng thuốc gây tê: biểu hiện di ̣ứng, mẩn ngứa, khó thở, huyết động không ổn định, có thể gặp sốc phản vệ → dừng thủ thuật, xử trí theo phác đồ cấp cứu sốc phản vệ.	BS/ ĐD, KTV phòng can thiệp và các khoa phòng khác có liên quan	Xử trí kịp thời các biến chứng theo “Quy định cấp cứu nội viện” và “Quy định nhận biết và xử lý những thay đổi cấp tính của người bệnh”. Thực hiện theo “Hướng dẫn xử trí nghi ngờ ngộ độc thuốc tê” thuộc “Bộ hướng dẫn thực hiện quy trình chuyên môn – Quy trình chung”.
2	Ngộ độc thuốc tê: (hiếm do liều dùng ít) Biểu hiện hệ thần kinh trung ương: Lơ mơ, lú lẫn, kích động Biểu hiện tim mạch: Rối loạn dẫn truyền và nhịp tim, huyết áp tụt kẹt. ⇨ Xử trí theo phác đồ ngộ độc thuốc tê
3	Chảy máu: chảy máu nhiều (thường hiếm gặp) phải băng ép cố định ít nhất 15 phút, dùng thuốc cầm máu Transamin 500mg do BS lâm sàng kê sau khi hoàn thiện can thiệp. Điều trị nội khoa không hiệu quả → phẫu thuật cầm máu.

6.2. Biến chứng muộn

Nhiễm trùng tại vị trí thực hiện can thiệp có các biểu hiện: sưng, nóng, đỏ, đau, chảy dịch mủ => BS lâm sàng sẽ khám, kê đơn thuốc kháng sinh, chống viêm.

7. Check-list

Thực hiện theo: “Bảng kiểm an toàn phẫu thuật/ thủ thuật” đã được quy đinh trong văn bản: “Quy định về an toàn phẫu thuật/ thủ thuật và đánh dấu vi ̣trı́ phẫu thuật/ thủ thuật ”.

8. Tư vấn, giáo dục sức khỏe trước và sau khi thực hiện kỹ thuật

Trước can thiệp người bệnh được giải thích đầy đủ về cách thức tiến hành can thiệp, lợi ích và nguy cơ, các tai biến có thể gặp.
Hướng dẫn người bệnh chăm sóc vị trí can thiệp, các dấu hiệu bất thường cần lưu ý sau can thiệp.
Người bệnh được thông báo về thời gian dự kiến có kết quả xét nghiệm nếu có.

Tài liệu tham khảo/ Tài liệu liên quan

Bộ Y tế: Hướng dẫn quy trình kỹ thuật Chẩn đoán hình ảnh và điện quang can thiệp, 2013.
Heywang-KÖebrunner Sylvia H, Schreer Ingrid and Barter Susan (2014). Diagnostic Breast Imaging: Mammography, Sonography, MRI and Interventional Procedures. Stuttgart: Thieme.

Từ viết tắt:

CĐHA: Chẩn đoán hình ảnh.

HSBA: Hồ sơ bệnh án.

BS: Bác sĩ

KTV: Kỹ thuật viên.

ĐD: Điều dưỡng

Bản quyền và thương hiệu: Thông tin và hình ảnh trên website thuộc quyền sở hữu của VinmecDr. Việc sao chép, sử dụng phải được VinmecDr chấp thuận trước bằng văn bản.
Miễn trừ trách nhiệm: Tất cả những tư liệu được cung cấp trên website này đều mang tính tham khảo. Do đó, nội dung và hình ảnh sẽ được thay đổi, cập nhật và cải tiến thường xuyên mà không phải thông báo trước. VinmecDr không bảo đảm về độ chính xác cũng như sự hoàn thiện về thông tin. Chúng tôi không chịu trách nhiệm pháp lý cho những thiệt hại xuất hiện trực tiếp hay gián tiếp từ việc sử dụng hoặc hành động dựa theo những thông tin trên hoặc một số thông tin xuất hiện trên website này. VinmecDr không chịu trách nhiệm pháp lý về những sai sót, lỗi chính tả… do nhập liệu cùng với những sự cố khách quan khác như: nhiễm virus, hành vi phá hoại, ác ý… xảy ra trên website này cũng như các website liên kết, nếu có.
Đường link liên kết
VinmecDr sẽ không chịu trách nhiệm hay có nghĩa vụ pháp lý dưới bất kỳ hình thức nào về nội dung của những website không thuộc VinmecDr được liên kết với website www.vinmecdr.com, bao gồm các sản phẩm, dịch vụ và những mặt hàng khác được giới thiệu thông qua những website đó.