Hướng dẫn thực hiện quy trình chuyên môn chọc hút ổ dịch, áp xe dưới hướng dẫn cắt lớp vi tính

Ngày xuất bản: 10/06/2022

Hướng dẫn thực hiện quy trình chuyên môn chọc hút ổ dịch, áp xe dưới hướng dẫn cắt lớp vi tính áp dụng cho các khoa Chẩn đoán hình ảnh trong toàn hệ thống Vinmec

Người thẩm định: Trần Hải Đăng
Người phê duyệt: Phùng Nam Lâm
Ngày phát hành: 10/06/2020
Ngày hiệu chỉnh: 21/04/2022

Đại cương

Nội dung bài viết

Chọc hút ổ dịch, áp xe dưới hướng dẫn của cắt lớp vi tính thường được áp dụng trong trường hợp các siêu âm hạn chế như tổn thương ở sâu, người bệnh béo, sau phẫu thuật…

Chỉ định và chống chỉ định

1. Chỉ định

Các trường hợp ô dịch/áp xe ở các tạng khác nhau trong cơ thể: Gan, tụy, lách, thận, quanh thận, áp xe trong ổ bụng, sau phúc mạc, trong cơ (có thể thay thế cho phẫu thuật).
Các trường hợp áp xe có chống chỉ định phẫu thuật vì bệnh lý phối hợp khác.

2. Chống chỉ định

Rối loạn đông máu, tỉ lệ prothrombin < 70%, số lượng tiểu cầu < 50G/l.
Suy gan, suy thận, suy hô hấp, tuần hoàn nặng.

Các bước thực hiện chọc hút ổ dịch, áp xe dưới hướng dẫn cắt lớp vi tính

TT	Các bước thực hiện	Nội dung công việc	Người thực hiện	Tiêu chuẩn
1	Chuẩn bị bệnh nhân	Bác sĩ điều trị/bác sĩ thực hiện can thiệp hoàn thiện HSBA (thăm khám, kết quả cận lâm sàng, chỉ định can thiệp, cam kết làm can thiệp,…). Giải thích cho bệnh nhân/gia đình về các nguy cơ, lợi ích của phương pháp đồng thời cho ký cam kết thực hiện can thiệp. Khám gây mê trước can thiệp (nếu cần).	Bác sĩ điều trị/bác sĩ làm can thiệp.	Các giấy tờ phải được thực hiện đầy đủ và ký trước khi đưa người bệnh xuống phòng can thiệp.
2	Thông báo cho lễ tân khoa CĐHA	Lễ tân/điều dưỡng, bác sĩ điều trị/bác sĩ làm can thiệp thông báo cho lễ tân khoa CĐHA về: Tên, tuổi, chẩn đoán, tình trạng người bệnh, tên can thiệp, bác sĩ thực hiện can thiệp (nếu các bác sĩ từ khoa lâm sàng) để sắp xếp lịch làm can thiệp.	Lễ tân/điều dưỡng, bác sĩ làm can thiệp.	Sắp xếp thời gian phù hợp theo thứ tự rồi báo cho lễ tân/điều dưỡng, bác sĩ điều trị/bác sĩ làm can thiệp.
3	Tiếp nhận thông tin và thông báo lịch làm can thiệp	Lễ tân khoa chẩn đoán hình ảnh tiếp nhận thông tin và phản hồi với lễ tân/điều dưỡng, KTV/bác sĩ làm can thiệp về thời gian làm can thiệp. Sau đó báo cho điều dưỡng phòng can thiệp để nắm được lịch.	Lễ tân/điều dưỡng, KTV, bác sĩ làm can thiệp.
4	Chuẩn bị dụng cụ	Chuẩn bị thuốc/vật tư tiêu hao, dụng cụ thực hiện can thiệp.	Điều dưỡng, KTV phòng can thiệp khoa CĐHA.	Chuẩn bị đủ bộ dụng cụ làm can thiệp, thuốc, vật tư tiêu hao. Kiểm tra máy móc thiết bị hỗ trợ và luôn ở trạng thái sẵn sàng để sử dụng
5	Phòng can thiệp chuẩn bị	Phòng can thiệp khoa CĐHA chuẩn bị máy móc thiết bị hỗ trợ phù hợp, kiểm tra etrolley sẵn sàng sử dụng.	Điều dưỡng, KTV phòng can thiệp khoa CĐHA.
6	Bàn giao và tiếp nhận bệnh nhân	Điều dưỡng nội trú/phòng khám chuẩn bị bệnh nhân và HSBA đầy đủ phù hợp với can thiệp. Vận chuyển bệnh nhân xuống phòng can thiệp theo lịch hẹn. Điều dưỡng phòng can thiệp khoa chẩn đoán hình ảnh tiếp nhận HSBA và bệnh nhân. Hướng dẫn bệnh nhân thay quần áo (nếu cần), chuyển bệnh nhân vào phòng can thiệp để tiến hành làm can thiệp.	Điều dưỡng khoa nội trú/khoa phòng khám; điều dưỡng, KTV phòng can thiệp khoa CĐHA.	Tất cả hồ sơ giấy tờ phải phù hợp với từng loại can thiệp, đầy đủ chữ ký của người bệnh, bác sĩ điều trị, bác sĩ làm can thiệp.
7	Tiến hành can thiệp	Bác sĩ làm can thiệp tiến hành can thiệp với sự trợ giúp của điều dưỡng, KTV phòng can thiệp CĐHA. Đặt người bệnh: Đặt người bệnh nằm lên bàn chụp CLVT, tư thế ngửa, sấp hay nghiêng tùy thuộc vào vị trí cần dẫn lưu và đường vào. Xác định đường vào Chụp định vị (scout view) Dán băng kim định vị Chụp các lớp cắt qua vùng tổn thương đã dán kim định vị. Xác định vị trí chọc trên da, hướng và góc chọc kim, độ sâu từ thành bụng vào đến tổn thương. Tiếp cận tổn thương Thủ thuật viên rửa tay, đeo khẩu trang, đeo găng, áo phẫu thuật vô khuẩn. Sát khuẩn vị trí chọc kim bẳng cồn Betadine (ít nhất 3 lần) Gây tê tại chỗ Rạch vết nhỏ ở da bằng lưỡi dao phẫu thuật. Chọc kim dẫn đường qua vị trí rạch da, dưới hướng dẫn của CLVT đưa kim đến vị trí tổn thương (ổ dịch, áp xe). Qua kim dẫn đường dùng bơm hút dịch, áp xe. Bơm rửa, kiểm tra dịch hút ra từ ổ dịch, áp xe. Chụp kiểm tra kim lại sau khi hút hết ổ dịch và ổ áp xe.	Bác sĩ làm can thiệp, điều dưỡng, KTV phòng can thiệp khoa CĐHA.	Đánh giá mẫu bệnh phẩm: Dịch trong hoặc đặc, có chảy máu hay không?
8	Sau can thiệp	Bệnh nhân nằm tại giường bệnh, bất động ít nhất 4 giờ và theo dõi chảy máu nơi chọc kim. Theo dõi mạch, huyết áp, nhiệt độ. Dùng thuốc giảm đau Dùng kháng sinh dự phòng tránh nhiễm trùng. Tụ máu phần mềm cạnh vị trí chọc kim: Theo dõi. Nếu sau khi thực hiện can thiệp mà tình trạng bệnh nhân nặng, cần hỗ trợ từ khoa Cấp cứu, ICU: Liên hệ với ICU chuẩn bị chỗ để chuyển người bệnh sang. Bàn giao người bệnh cho ICU. Nếu sau khi thực hiện can thiệp mà tình trạng người bệnh ổn định điều dưỡng phòng can thiệp liên hệ với lễ tân/điều dưỡng phòng khám/nội trú chuyển người bệnh về khu nội trú tiếp tục điều trị.	Bác sĩ làm can thiệp, điều dưỡng phòng can thiệp/ điều dưỡng nội trú/phòng khám.	Bác sĩ làm can thiệp đánh giá tình trạng người bệnh mà quyết định theo dõi, chuyển về nơi điều trị phù hợp.

Tài liệu tham khảo

Bộ Y tế: Hướng dẫn quy trình kỹ thuật, khám bệnh, chữa bệnh chuyên ngành CĐHA, 2015

2. Vinmec: Quy trình phối hợp thực hiện can thiệp tại khoa CĐHA.

Từ viết tắt

CĐHA: Chẩn đoán hình ảnh.

HSBA: Hồ sơ bệnh án.

ICU: Khoa hồi sức tích cực.

Ghi chú:

Đây là văn bản phát hành lần đầu.

Bản quyền và thương hiệu: Thông tin và hình ảnh trên website thuộc quyền sở hữu của VinmecDr. Việc sao chép, sử dụng phải được VinmecDr chấp thuận trước bằng văn bản.
Miễn trừ trách nhiệm: Tất cả những tư liệu được cung cấp trên website này đều mang tính tham khảo. Do đó, nội dung và hình ảnh sẽ được thay đổi, cập nhật và cải tiến thường xuyên mà không phải thông báo trước. VinmecDr không bảo đảm về độ chính xác cũng như sự hoàn thiện về thông tin. Chúng tôi không chịu trách nhiệm pháp lý cho những thiệt hại xuất hiện trực tiếp hay gián tiếp từ việc sử dụng hoặc hành động dựa theo những thông tin trên hoặc một số thông tin xuất hiện trên website này. VinmecDr không chịu trách nhiệm pháp lý về những sai sót, lỗi chính tả… do nhập liệu cùng với những sự cố khách quan khác như: nhiễm virus, hành vi phá hoại, ác ý… xảy ra trên website này cũng như các website liên kết, nếu có.
Đường link liên kết VinmecDr sẽ không chịu trách nhiệm hay có nghĩa vụ pháp lý dưới bất kỳ hình thức nào về nội dung của những website không thuộc VinmecDr được liên kết với website www.vinmecdr.com, bao gồm các sản phẩm, dịch vụ và những mặt hàng khác được giới thiệu thông qua những website đó.