Hướng dẫn thực hiện quy trình chuyên môn cấp cứu viêm tụy cấp nặng

Người thẩm định: Nguyễn Đăng Tuân Người phê duyệt: Phùng Nam Lâm Ngày phát hành lần đầu: 17/06/2019 Ngày hiệu chỉnh: 03/06/2020
Viêm tuỵ cấp là bệnh lý viêm cấp tính của tuyến tuỵ, đặc trưng bởi sự phát triển thường xuyên các biến chứng tại chỗ và toàn thân.  Đây là bệnh thường gặp ở khoa cấp cứu của các bệnh viện. Hiện nay quy trình thực hiện chuyên môn cấp cứu viêm tụy cấp nặng được thực hiện như sau:
1. Các tiêu chí cần đạt trong cấp cứu viêm tụy cấp

• Thời gian cấp cứu tính từ thời điểm tiếp nhận:
  • Thực hiện xong các đánh giá lâm sàng ban đầu: 30 phút.
  • Thực hiện xong xét nghiệm khí máu, xét nghiệm nhanh POCT và siêu âm FAST: 30 phút.
  • Chẩn đoán hình ảnh: Siêu âm ổ bụng, X quang, CT scan ổ bụng: 60 phút.
  • Lấy máy xét nghiệm công thức máu, sinh hóa, đông máu : 90 phút.
• Điều trị can thiệp:
  • Bù dịch, giảm đau: 30 phút.
  • Nội soi ngược dòng lấy sỏi nếu có chỉ định: 3 giờ.
  • Thay huyết tương trong trường hợp viêm tụy cấp nặng do tăng triglycerid: 6 giờ.
• Báo cáo cho lãnh đạo chuyên môn các trường hợp:
  • Các trường hợp viêm tụy cấp có sốc nặng, biến chứng nặng (chảy máu hoặc chèn ép đường mật gây giãn đường mật), nguy cơ đe dọa tử vong.
  • Bệnh diễn tiến nặng dần trong quá trình điều trị hoặc đáp ứng kém, xuất hiện nhiều biến chứng năng đe dọa đòi hỏi can thiệp chuyên sâu.
  • Bệnh nhân được quan tâm đặc biệt.

2. Quy định và cách thức báo cáo, hội chẩn viêm tụy cấp nặng

• Báo cáo lãnh đạo chuyên môn trong các trường hợp:
  • Các trường hợp viêm tụy cấp có sốc nặng, biến chứng nặng (chảy máu hoặc chèn ép đường mật gây giãn đường mật), nguy cơ đe dọa tử vong.
  • Bệnh diễn tiến nặng dần trong quá trình điều trị hoặc đáp ứng kém, xuất hiện nhiều biến chứng năng đe dọa đòi hỏi can thiệp chuyên sâu.
  • Bệnh nhân được quan tâm đặc biệt.
• Hội chẩn cấp cứu với các chuyên gia tiêu hóa, phẫu thuật tiêu hóa, nội soi tiêu hóa can thiệp nếu không đủ khả năng ra quyết định chẩn đoán và điều trị.

3. Các cảnh báo, bẫy chẩn đoán và xử trí

• Có nhiều bệnh nặng phối hợp làm che lấp dấu hiệu của viêm tụy cấp.
• Viêm tụy cấp nặng ở các bệnh nhân có bệnh lý tim mạch đi kèm.
• Bù dịch trong những giờ đầu, ngày đầu không tích cực đặc biệt ở các bệnh nhân có sốc, trong khi đó lại bù quá nhiều dịch trong các ngày sau (khi huyết động đã ổn định), thúc đẩy các tổn thương do thừa dịch.
• Mất thời gian vào cận lâm sàng.

3.1. Phản ứng cấp cứu

• Các dấu hiệu lâm sàng cần thiết ngay:
  • Đau bụng, đau điểm sườn lưng chướng bụng, có thể có phản ứng thành bụng, cảm ứng phúc mạc.
  • Yếu tố thuận lợi: Nghiện rượu, sỏi mật, sỏi tụy, rối loạn chuyển hóa mỡ (tăng triglyceride máu), sau phẫu thuật, thủ thuật, chấn thương, nhiễm trùng,….
  • Các thuốc đã dùng trước khi đến bệnh viện.
  • Dấu hiệu nặng : sốc, suy đa phủ tạng tiến triển nhanh, ARDS.
• Các yêu cầu cận lâm sàng và thăm dò cấp cứu:
  • Ưu tiên các xét nghiệm POCT, khí máu, đường máu mao mạch.
  • Xét nghiệm sinh hóa (amylase, lipase), đông máu, công thức máu, mỡ máu, CRP hoặc/và procalcitonin, albumin máu, SGOT, SGPT, bilirubin tp/tt/gt,… (các xét nghiệm chẩn đoán, các thành phần của bảng điểm SOFA,…), nhóm máu.
  • Siêu âm FAST, siêu âm ổ bụng tổng quát, chụp X quang tim phổi, chụp CT ổ bụng, CT phổi (nếu có tổn thương phổi).
• Chẩn đoán phân biệt cấp cứu: 

• Xử trí cấp cứu:
  • Cách xử trí cấp cứu để ổn định bệnh nhân: Nằm đầu cao, đảm bảo hô hấp (liệu pháp oxy, thở máy không xâm nhập, xâm nhập) và tuần hoàn, giảm đau, truyền đường nếu có hạ đường huyết.
  • Xử trí cấp cứu đặc hiệu: Bù dịch tích cực trong ngày đầu đặc biệt ở các bệnh nhân có biểu hiện sốc, liệu pháp kháng sinh nếu có nhiễm trùng, thay huyết tương nếu viêm tụy cấp do tăng triglyceride, nội soi mật tụy ngược dòng lấy sỏi nếu do sỏi kẹt cơ oddi, điều trị giảm áp lực ổ bụng nếu có tăng áp lực ổ bụng. Nhịn ăn và nuôi dưỡng tĩnh mạch nếu bệnh nhân không dung nạp.

3.2. Xử trí chuyên sâu và điều trị tiếp theo, sau khi ổn định bệnh nhân

Theo Hướng dẫn phác đồ xử trí bệnh nhân viêm tụy cấp nặng.

3.3. Pathway xử trí viêm tụy cấp nặng

Sơ đồ 1: Chẩn đoán và điều trị Viêm tụy cấp nặng

Tài liệu tham khảo

• Gupta R, Wig JD, Bhasin DK,et all. Severe acute pancreatitis; the life after. J.Gastrointest. Sur 2015; 13: 1328-1336
• Becker V.Huber W, Meining A, et all. Infected necrosis in severe pancreatitis. Combined non- surgical multi-drainage with directed transabdominal high-volume lavage in critically ill patients. Panreatology 2012;9: 280-286.
• Textbook of Critical Care 7th Edition, Jean-Louis Vincent & Mitchell P. Fink Chapter 98: 685-691.

Bản quyền và thương hiệu: Thông tin và hình ảnh trên website thuộc quyền sở hữu của Vinmecdr. Việc sao chép, sử dụng phải được Vinmecdr chấp thuận trước bằng văn bản. Miễn trừ trách nhiệm: Tất cả những tư liệu được cung cấp trên website này đều mang tính tham khảo. Do đó, nội dung và hình ảnh sẽ được thay đổi, cập nhật và cải tiến thường xuyên mà không phải thông báo trước. Vinmecdr không bảo đảm về độ chính xác cũng như sự hoàn thiện về thông tin. Chúng tôi không chịu trách nhiệm pháp lý cho những thiệt hại xuất hiện trực tiếp hay gián tiếp từ việc sử dụng hoặc hành động dựa theo những thông tin trên hoặc một số thông tin xuất hiện trên website này. Vinmecdr không chịu trách nhiệm pháp lý về những sai sót, lỗi chính tả… do nhập liệu cùng với những sự cố khách quan khác như: nhiễm virus, hành vi phá hoại, ác ý… xảy ra trên website này cũng như các website liên kết, nếu có. Đường link liên kết Vinmecdr sẽ không chịu trách nhiệm hay có nghĩa vụ pháp lý dưới bất kỳ hình thức nào về nội dung của những website không thuộc Vinmecdr được liên kết với website www.vinmecdr.com, bao gồm các sản phẩm, dịch vụ và những mặt hàng khác được giới thiệu thông qua những website đó.

0