Ghép tế bào gốc trung mô tự thân kết hợp tricalcium phosphate trong phẫu thuật cố định cột sống

Tổng hợp và lược dịch: Nguyễn Thanh Trúc- CVYT Khối Liệu Pháp Tế Bào, Trung tâm Công nghệ cao

Các chỉ số lâm sàng sau phẫu thuật với bốn lần tái khám (vào tháng thứ nhất, tháng thứ 3, tháng thứ 6 và sau 1 năm) được ghi nhận bao gồm hình ảnh X-quang, mức độ hợp nhất của đốt sống sau phẫu thuật, thang điểm đau (VAS), chỉ số khuyết tật (ODI) và chỉ số chất lượng cuộc sống (SF-36) của bệnh nhân. Độ an toàn và hiệu quả của phương pháp ghép tế bào gốc trung mô tự thân kết hợp tricalcium phosphate được theo dõi và ghi nhận sau 10 năm đối với tất cả bệnh nhân. Kết quả cho thấy tình trạng bệnh nhân cải thiện trong giai đoạn hậu phẫu và không có biến chứng xảy ra sau 10 năm [1,2].

1. Ghép tế bào gốc trung mô tự thân kết hợp tricalcium phosphate trong điều trị thoái hóa đĩa đệm 

Thoái hóa đĩa đệm thắt lưng (Degenerative Disc Disease) là một trong những nguyên nhân phổ biến nhất gây ra tình trạng đau thắt lưng và khuyết tật cột sống. Đau thắt lưng mãn tính là một vấn đề sức khỏe nghiêm trọng, điều trị tốn kém, và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống. Nguyên nhân thoái hóa đĩa đệm thắt lưng do nhiều yếu tố bao gồm các yếu tố di truyền, vận động, rối loạn tự miễn dịch, hoặc mất cân bằng dinh dưỡng làm đĩa đệm mất tế bào và mất nước, từ đó gây ra sự biến đổi cấu trúc và mất dần chức năng sinh học.

Phẫu thuật cột sống ghép xương tự thân được coi là “tiêu chuẩn vàng” trong các phương pháp truyền thống điều trị thoái hóa đĩa đệm thắt lưng với những bệnh nhân nặng được chỉ định phẫu thuật. Tuy nhiên, phương pháp này khó tránh khỏi các biến chứng liên quan đến vị trí lấy xương ghép (thường là xương chậu), gây ra đau đớn tại một vị trí khác trên cơ thể và kéo dài thời gian hồi phục. Tế bào gốc trung mô (MSC) được đánh giá lâm sàng để điều trị nhiều loại bệnh, ứng dụng của MSC trong điều trị ngày càng nhận được nhiều sự quan tâm do khả năng biệt hóa thành các tế bào chức năng khác nhau [3]. Một trong những ưu điểm của MSC là tái tạo mô xương và điều hòa miễn dịch [4,5]. MSC có thể được lấy từ nhiều nguồn, phổ biến là tủy xương (BM) từ xương chậu, mỡ vùng bụng và dây rốn [6]. Bên cạnh đó, Tricalcium phosphate (TCP) được sử dụng nhiều trong các nghiên cứu về tái tạo xương, là chất thay thế xương dễ sử dụng vì có các đặc tính vật lý và hóa học phù hợp [7]. Ở nghiên cứu này, MSC có nguồn gốc từ tủy xương được trộn với tricalcium phosphate để ghép vào vị trí thoái hóa đĩa đệm nhằm làm lành và tái tạo vùng mô tổn thương.

Hiệu quả và an toàn của phương pháp ghép tế bào MSC tự thân từ tủy xương kết hợp với tricalcium phosphate ở những bệnh nhân mắc bệnh thoái hóa đĩa đệm thắt lưng được theo dõi sau 1 đến 10 năm trên 11 bệnh nhân tuổi từ 18 đến 65 có triệu chứng đau thắt lưng và/hoặc đau rễ thần kinh cột sống hơn 6 tháng.

Tế bào MSC được phân lập từ tủy xương của bệnh nhân, 0,5–1,5 × 106 tế bào/kg cân nặng người bệnh kết hợp với tricalcium phosphate được ghép vào vị trí đĩa đệm cần điều trị. Các đánh giá lâm sàng bao gồm các chỉ số và/hoặc thang điểm: (1) đau (VAS);(2) chỉ số khuyết tật (ODI); (3) chỉ số chất lượng cuộc sống (SF-36); và (4) mức độ hợp nhất các đốt sống. Kết quả phân tích cho thấy tình trạng bệnh nhân cải thiện trong giai đoạn hậu phẫu so với giai đoạn trước phẫu thuật và sau 4 năm thực hiện phẫu thuật. Mười trong số mười một bệnh nhân đã trở lại làm việc bình thường. 

Không có biến chứng xảy ra sau 10 năm bao gồm đánh giá việc hình thành khối u, nhiễm trùng, tiêu xương tại vị trí cấy ghép.

2. Kết luận

Dựa trên các kết quả thử nghiệm lâm sàng đơn nhóm pha I/II, nhằm đánh giá độ an toàn và cung cấp các bằng chứng sơ bộ về hiệu quả của việc ghép tế bào MSC tự thân từ tủy xương kết hợp tricalcium phosphate trong phẫu thuật cột sống điều trị thoái hóa đĩa đệm, đây là một phương pháp an toàn và có nhiều tiềm năng. Tuy số lượng bệnh nhân ít nhưng thời gian theo dõi các phản ứng phụ kéo dài đến 10 năm, những kết quả thu được khuyến khích tiến hành các thử nghiệm đối chứng ngẫu nhiên pha II/III với cỡ mẫu lớn hơn.

Tài liệu tham khảo

1. Blanco, J.F., Villarón, E.M., Pescador, D. et al. Autologous mesenchymal stromal cells embedded in tricalcium phosphate for posterolateral spinal fusion: results of a prospective phase I/II clinical trial with long-term follow-up. Stem Cell Res Ther 10, 63 (2019). https://doi.org/10.1186/s13287-019-1166-4
2. Gomez-Ruiz, V., Blanco, J.F., Villarón, E.M. et al. Autologous mesenchymal stem cell transplantation for spinal fusion: 10 years follow-up of a phase I/II clinical trial. Stem Cell Res Ther 14, 78 (2023). https://doi.org/10.1186/s13287-023-03298-4
3. Samsonraj RM, Raghunath M, Nurcombe V, Hui JH, van Wijnen AJ, Cool SM. Concise review: multifaceted characterization of human mesenchymal stem cells for use in regenerative medicine. Stem Cells Transl Med. 2017;6(12):2173–85.
4. Oryan A, Kamali A, Moshiri A, Baghaban Eslaminejad M. Role of mesenchymal stem cells in bone regenerative medicine: what is the evidence? Cells Tissues Organs. 2017;204(2):59–83.
5. Wang LT, Ting CH, Yen ML, Liu KJ, Sytwu HK, Wu KK, et al. Human mesenchymal stem cells (MSCs) for treatment towards immune- and inflammation-mediated diseases: review of current clinical trials. J Biomed Sci. 2016;23(1):76.
6. Sharma RR, Pollock K, Hubel A, McKenna D. Mesenchymal stem or stromal cells: a review of clinical applications and manufacturing practices. Transfusion. 2014;54(5):1418–37.
7. Zhang J, Liu X, Li H, Chen C, Hu B, Niu X, et al. Exosomes/tricalcium phosphate combination scaffolds can enhance bone regeneration by activating the PI3K/Akt signaling pathway. Stem Cell Res Ther. 2016;7(1):136.

0