Clinical pathway viêm tụy cấp

Người thẩm định: Nguyễn Tường Vân Người phê duyệt: Phùng Nam Lâm  Ngày phát hành: 19/11/2020   

Phần 1: Đánh giá và chẩn đoán

Biểu đồ chẩn đoán và đánh giá viêm tụy cấp

Phụ lục A, B, C, D Phụ lục E Phụ lục F, G, H, K

1.1. Tiêu chuẩn đánh giá

Tiêu chuẩn đưa vào: ≥ 2/3 tiêu chuẩn

• Tính chất đau bụng phù hợp viêm tụy cấp
• Chẩn đoán hình ảnh CT scan, siêu âm phù hợp.
• Amylase máu hay lipase tăng 2 – 3 lần giá trị bình thường

Tiêu chuẩn loại ra:

• Đau bụng cấp không phải do VTC.

1.2. Chẩn đoán và phân loại

Chẩn đoán xác định: Khi có hai trong ba tiêu chuẩn (theo Atlanta):

• Tính chất đau bụng phù hợp viêm tụy cấp.
• Amylase máu hay lipase máu tăng ≥ 2 – 3 lần giá trị bình thường.
• Chẩn đoán hình ảnh CT scan.

Chẩn đoán viêm tụy cấp mức độ nhẹ

• RANSON < 3 điểm, BISAP < 3 điểm
• CT score ≤ 6 điểm
• Không có các yếu tố tiên lượng viêm tụy cấp đơn độc khác

Chẩn đoán viêm tụy cấp mức độ trung bình

• Suy tạng hồi phục trong thời gian dưới 48 giờ (suy tạng thoáng qua) và/hoặc
• Biến chứng cục bộ hoặc toàn thân không kèm suy tạng dai dẵng

Chẩn đoán viêm tụy cấp mức độ nặng:

• RANSON ≥ 3 điểm, BISAP ≥ 3 điểm
• CT score ≥ 6 điểm
• Suy tạng dai dẳng trong hơn 48 giờ hoặc có biến chứng cục bộ.

1.3. Nguyên nhân

• VTC do nhiều nguyên nhân gây ra, trong số đó thường gặp nhất là:
• Bệnh đường mật do sỏi hoặc giun đũa chiếm 40 – 50%
• Rượu chiếm 20 – 30%.
• Các nguyên nhân ít gặp hơn có thể do:
  • Chấn thuơng vùng bụng từ ngoài hoặc do phẫu thuật về Dạ dày – Tá tràng, do thủ thuật như chụp mật tuỵ ngược dòng qua nội soi (ERCP).
  • Các bệnh lý gây tổn thương mạch máu nhỏ như bệnh tiểu đường, bệnh Lupút đỏ.
  • Các bệnh có tăng lipide máu như hội chứng thận hư hoặc nhóm các bệnh rối loạn chuyển hoá lipide máu.
  • Các rối loạn chuyển hoá: tăng calci huyết như cường tuyến cận giáp.
  • Nhiễm siêu vi ( SV quai bị, CMV, EBV ).
  • Do các thuốc: Azathioprin, 6-MP, Cimetidine, Estrogenes, Furosemide, Methyl-dopa, Tetracycline …
  • Do dị ứng.
• Khoảng 20 – 25 % trường hợp không thể xác định nguyên nhân của VTC

Phần 2: Điều trị

2.1. Xử trí cấp cứu (nếu có)

Xử  trí tình trạng cấp cứu ban đầu:                                                                    

• Xử  trí tình trạng shock
• Xử  trí tình trạng rối loạn huyết động
• Xử  trí tình trạng rối loạn hô hấp

2.2. Điều trị

• Chủ yếu điều trị nội khoa và theo dõi sát biến chứng
• Bồi phụ nước, điện giải.
• Hỗ trợ dinh dưỡng phù hợp
• Giảm đau
• Điều trị theo thể viêm tụy
• Điều trị nguyên nhân
• Điều trị biến chứng

Phụ lục L Phụ lục M, O, P, Q

Phần 3: Theo dõi sau khi ra viện

3.1. Tiêu chuẩn xuất viện

• Hết các triệu chứng như đau bụng, chướng hơi, sốt…
• Ăn uống được
• Các chỉ số xét nghiệm giảm về bình thường.
• BN đã được hướng dẫn chế độ điều trị, chăm sóc tại nhà phù hợp

3.2. Hướng điều trị tiếp theo

• Tái khám sau xuất viện 7 – 10 ngày để phát hiện biến chứng và nang giả tụy
• Tái khám: Khám lâm sàng, hình ảnh học và men tụy
• Chế độ ăn ít chất béo (< 30 gram/ngày)
• Chia nhỏ bữa ăn, ăn nhiều bữa trong ngày
• Bỏ thuốc lá
• Giảm cân (nếu đang thừa cân)
• Không tự ý dùng tân dược hay thảo dược
• Không uống rượu

Phụ lục 1

Check list kiểm tra tuân thủ clinical pathway viêm tụy cấp

Hướng dẫn: Tiêu chuẩn: Mỗi HSBA được đánh giá là Đạt theo checklist phải đảm bảo các tiêu chuẩn sau đây:

• Những tiêu chí có đánh dấu *: là tiêu chuẩn bắt buộc phải đạt trong quá trình đánh giá (nếu chỉ cần 1 trong những tiêu chí có dấu * không đạt thì coi như HSBA đó là không đạt)
• Đảm bảo về số lượng những tiêu chí còn lại (không có dấu sao) đạt 90%

Tài liệu tham khảo

1. Adarsh P Shah, Moustafa M Mourad, Simon R Bramhall (2018). Acute pancreatitis: current perspectives on diagnosis and management; 77-85; https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29563826
2. Ahmed T Chatila, Mohammad Bilal, Praveen Guturu (2019). Evaluation and management of acute pancreatitis; World Journal of Gastroenterology: https://www.wjgnet.com/2307-8960/full/v7/i9/1006.htm#B66
3. Santhi Swaroop Vege (2020). Management of acute pancreatitis; Uptodate: https://www.uptodate.com/contents/management-of-acute-pancreatitis
4. Quy trình chuyên môn khám chữa bệnh Viêm tụy cấp của Bộ Y Tế, 2016.
5. Leppäniemi et al. (2019). 2019 WSES guidelines for the management of severe acute pancreatitisWorld Journal of Emergency Surgery 14:27
6. M. Arvanitakis et al (2020). ESPEN guideline on clinical nutrition in acute and chronic pancreatitis. Clinical Nutrition 39 :612-631 Meera Ramanathan, Abdul Aziz Aadam (2019). Nutrition Management in Acute Pancreatitis, Nutr Clin Pract.;34(suppl 1):S7–S12 The Sanford Guide to Antimicrobial Therapy 2019: Pancreatitis

Những quy trình chuyên môn liên quan

1. Phác đồ/ hướng dẫn chẩn đoán và điều trị viêm tụy cấp
2. Hướng dẫn lâm sàng – quy trình cấp cứu viêm tụy cấp nặng
3. Hướng dẫn kỹ thuật nội soi mật tụy ngược dòng. 
4. Cắt túi mật nội soi. 
5. Dẫn lưu apxe các tạng dưới hướng dẫn chụp số hóa xóa nền. 
6. Chọc hút ổ dịch, apxe dưới hướng dẫn cắt lớp vi tính. 
7. Hướng dẫn lâm sàng – quy trình cấp cứu tổn thương thận cấp cần lọc máu cấp cứu. 

Từ viết tắt:

• VTC: Viêm tụy cấp
• ARDS (Acute Respiratory Distress Syndrome): Hội chứng suy hô hấp cấp tiến triển 
• SIRS (Systemic Inflammatory Response Syndrome): Hội chứng đáp ứng viêm toàn thân 
• BN: Bệnh nhân

Bản quyền và thương hiệu: Thông tin và hình ảnh trên website thuộc quyền sở hữu của Vinmecdr. Việc sao chép, sử dụng phải được Vinmecdr chấp thuận trước bằng văn bản. Miễn trừ trách nhiệm: Tất cả những tư liệu được cung cấp trên website này đều mang tính tham khảo. Do đó, nội dung và hình ảnh sẽ được thay đổi, cập nhật và cải tiến thường xuyên mà không phải thông báo trước. Vinmecdr không bảo đảm về độ chính xác cũng như sự hoàn thiện về thông tin. Chúng tôi không chịu trách nhiệm pháp lý cho những thiệt hại xuất hiện trực tiếp hay gián tiếp từ việc sử dụng hoặc hành động dựa theo những thông tin trên hoặc một số thông tin xuất hiện trên website này. Vinmecdr không chịu trách nhiệm pháp lý về những sai sót, lỗi chính tả… do nhập liệu cùng với những sự cố khách quan khác như: nhiễm virus, hành vi phá hoại, ác ý… xảy ra trên website này cũng như các website liên kết, nếu có. Đường link liên kết Vinmecdr sẽ không chịu trách nhiệm hay có nghĩa vụ pháp lý dưới bất kỳ hình thức nào về nội dung của những website không thuộc Vinmecdr đựợc liên kết với website www.vinmecdr.com, bao gồm các sản phẩm, dịch vụ và những mặt hàng khác được giới thiệu thông qua những website đó.

0