Clinical pathway chẩn đoán và điều trị viêm tai giữa

Người thẩm định: Trần Hữu Tuấn, Phùng Nam Lâm Người phê duyệt: Phùng Nam Lâm Ngày phát hành: 03/08/2021

Phần 1: Đánh giá và chẩn đoán viêm tai giữa

Phụ lục A Phụ lục B Phụ lục C

Phần 2: Điều trị viêm tai giữa

Phụ lục D

2.1. Chủng vi khuẩn trong viêm tai giữa cấp

• Phế cầu (49%)
• H. Influenza (29%) 
• M. Catarrhalis (28%) 
• Phối hợp nhiều loại vi khuẩn (18%)

2.2. Thay đổi phác đồ điều trị viêm tai giữa

• Thất bại ban đầu với amoxicillin – clavulanate > Cân nhắc điều trị Ceftriaxone 50mg/kg 
• Thất bại với Ceftriaxone (thường do phế cầu đa kháng) > Cân nhắc chích nhĩ và nuôi cấy vi khuẩn, kháng sinh đồ, xem xét áp dụng Levofloxacin 10mg/kg/ngày
• Thất bại liên tục với các phác đồ trên: Cân nhắc chỉ định chích màng nhĩ hút mủ cấy kháng sinh đồ

2.3. Xử trí cấp cứu

• Hạ sốt đề phòng sốt cao gây co giật ở trẻ nhỏ
• Liệt mặt do viêm tai cần được chích nhĩ, đặt ống thông khí và liệu pháp corticoid
• Biến chứng xuất ngoại cần được cân nhắc chỉ định dẫn lưu ổ áp xe và khoét chũm đơn thuần
• Biến chứng nặng đe dọa tính mạng cần được chuyển ICU chăm sóc tích cực

2.4. Theo dõi các tai biến và biến chứng

• Các biến chứng nội sọ:
  • Biến chứng trong xương thái dương: Viêm xương chũm, viêm mê nhĩ, liệt mặt
  • Biến chứng ngoài xương thái dương: viêm màng não, áp xe não, áp xe dưới màng não, viêm tắc tĩnh mạch bên
• Các biến chứng ngoại sọ: 
  • Biến chứng xuất ngoại: thể Bezol, thể Jacques, thái dương mỏm tiếp, thể Muarey
  • Biến chứng áp xe vùng cổ

2.5. Phương pháp điều trị viêm tai giữa

Phần lớn trường hợp điều trị ngoại trú

• Chỉ định nhập viện điều trị nội trú
  • Viêm tai giữa cấp có biến chứng
  • Viêm tai giữa cấp trên đối tượng có nguy cơ cao, suy giảm miễn dịch 
  • Viêm tai giữa cấp không đáp ứng với điều trị nội khoa
  • Viêm tai giữa cấp tái phát nhiều lần
• Chỉ định can thiệp điều trị ngoại khoa
  • Viêm tai giữa cấp có biến chứng
  • Viêm tai giữa cấp không đáp ứng với điều trị nội khoa > Chích nhĩ cấy mủ làm kháng sinh đồ
• Điều trị các trường hợp viêm tai giữa cấp có biến chứng nội sọ
  • Trước khi có kết quả cấy vi khuẩn, dùng KS kinh nghiệm (empiric): Vancomycin IV.
  • Khi có kết quả KSĐ: Chuyển KS theo KSĐ
  • Trong TH viêm tai giữa cấp có biến chứng viêm màng não: Dùng cephalosporin III Thời gian dùng KS: 2 – 4 tuần IV, sau đó uống trong 7 – 10 ngày.
  • Với huyết khối xoang TM :
    • Trong TH huyết khối không hoàn toàn: PT Mastoidectomy giải áp.
    • Trong TH huyết khối lớn hoặc tiến triển, có kèm sốt, hoặc triệu chứng TK: sử dụng chống đông ( Lovenox hoặc NOAC)

Phần 3: Theo dõi sau ra viện 

Phụ lục E

3.1. Tiêu chuẩn xuất viện và hướng điều trị tiếp theo 

• Không còn dấu hiệu của các biến chứng cấp tính
• Triệu chứng toàn thân cải thiện: hết sốt, hội chứng nhiễm trùng không còn
• Triệu chứng cơ năng đau tai được cải thiện

3.2. Các yếu tố nguy cơ tái phát

• Tuổi của trẻ
• Tuổi bắt đầu xuất hiện đợt viêm tai đầu tiên 
• Mùa trong năm
• Trẻ có đang đi nhà trẻ hay không 
• Tiền sử gia đình
• Tình trạng phát triển thể chất và tinh thần của trẻ
• Các bệnh lý kèm theo

3.3. Giáo dục sức khỏe cho bệnh nhân và gia đình 

• Giải thích người nhà của trẻ về các yếu tố nguy cơ (tiếp xúc khói thuốc, sử dụng núm ty giả,…)
• Giải thích tác dụng của sữa mẹ
• Hướng dẫn chăm sóc tại nhà nếu trẻ có đặt ống thông khí
• Không đi bơi hoặc đi lặn biển sâu trong thời gian điều trị đợt cấp
• Tránh nước vào tai đối với những trẻ có lỗ thủng ở tai hoặc đang đặt ống thông khí

3.4. Giáo dục người nhà bệnh nhân về các dấu hiệu nguy hiểm của bệnh

• Sốt cao liên tục không đáp ứng với thuốc hạ sốt
• Có các dấu hiệu đau đầu, đau tai không đáp ứng với thuốc giảm đau
• Trẻ li bì
• Trẻ bỏ ăn hoặc nôn nhiều

Phụ lục 1. Checklist Chẩn đoán và điều trị viêm tai giữa Hướng dẫn: Tiêu chuẩn: Mỗi HSBA được đánh giá là Đạt theo checklist phải đảm bảo các tiêu chuẩn sau đây:

• Những tiêu chí có đánh dấu *: là tiêu chuẩn bắt buộc phải đạt trong quá trình đánh giá (nếu chỉ cần 1 trong những tiêu chí có dấu * không đạt thì coi như HSBA đó là không đạt)
• Đảm bảo về số lượng những tiêu chí còn lại (không có dấu sao) đạt 90%

Tài liệu tham khảo 

• Võ Tấn (1991). Tai mũi họng thực hành tập II, Nhà xuất bản Y học (in lần thứ 2 có bổ sung), tr.125-134.
• Ngô Ngọc Liễn (2001). Viêm tai xương chũm cấp, giản yếu Tai Mũi Họng. Tập I tai xương chũm. Nhà xuất bản Y học, tr.107 – 118.
• V.Tarantino, R. D’Agostino, G. Taboreli et al (2002). Acute mastoiditis: a 10 year retrospective study, International Journal of Pediatric Otorhinolaryngology,66,143-146.
• Bluestone CD (1998). Acute and chronic mastoiditis and chronic suppurative otitis media. Seminars in Pediatric Infectious Diseases. 1998, 9 (1), pp.12- 26.

Những quy trình chuyên môn liên quan 

• Quy trình kỹ thuật chích rạch màng nhĩ.
• Quy trình đặt ống thông khí màng nhĩ. 

Bản quyền và thương hiệu: Thông tin và hình ảnh trên website thuộc quyền sở hữu của Vinmecdr. Việc sao chép, sử dụng phải được Vinmecdr chấp thuận trước bằng văn bản. Miễn trừ trách nhiệm: Tất cả những tư liệu được cung cấp trên website này đều mang tính tham khảo. Do đó, nội dung và hình ảnh sẽ được thay đổi, cập nhật và cải tiến thường xuyên mà không phải thông báo trước. Vinmecdr không bảo đảm về độ chính xác cũng như sự hoàn thiện về thông tin. Chúng tôi không chịu trách nhiệm pháp lý cho những thiệt hại xuất hiện trực tiếp hay gián tiếp từ việc sử dụng hoặc hành động dựa theo những thông tin trên hoặc một số thông tin xuất hiện trên website này. Vinmecdr không chịu trách nhiệm pháp lý về những sai sót, lỗi chính tả… do nhập liệu cùng với những sự cố khách quan khác như: nhiễm virus, hành vi phá hoại, ác ý… xảy ra trên website này cũng như các website liên kết, nếu có. Đường link liên kết Vinmecdr sẽ không chịu trách nhiệm hay có nghĩa vụ pháp lý dưới bất kỳ hình thức nào về nội dung của những website không thuộc Vinmecdr đựợc liên kết với website www.vinmecdr.com, bao gồm các sản phẩm, dịch vụ và những mặt hàng khác được giới thiệu thông qua những website đó.

0